[Writing Visitor- Friendly Lables؛ ترجمه ی طوعه میثمی؛ منبع Exhibit Lables؛ دفتر اجرایی موزه ها؛ سازمان پژوهشی و برنامه ریزی آموزشی با تغییرات و اضافات. ]
هدف کلی از این زیرنویس ها این است که مخاطب زیادی را جذب کند و اکثریت بازدید کنندگان بتوانند از آن ها استفاده کنند. در ضمن برای آن ها (بازدید کنندگان) تجربه های مثبتی بیافریند. زیرنویس های توصیفی باید با لحنی جذاب و دوست داشتنی بازدید کنندگان را مورد خطاب قرار دهند نه با لحنی خشک و موعظه گرانه و همین طور نه در سطح پایین. این [نوع] زیرنویس ها، بازدید کننده را تشویق به خواندن می کنند. خواندن با صدای بلند برای همه برای این که همه زیرنویس را بخوانند و در ضمن، آن چه را که خوانده اند به یاد آورند. زیرنویس های توصیفی خوب، برای بازدید کنندگان مفید، کاربردی و قابل فهم هم هستند.
هدف موزه از ارائه ی یک مطلب مفید و مناسب، و هدف بازدید کنندگان از داشتن برداشت های شخصی و تفریح کردن، در تضاد با یک دیگر نیستند. این لفظ کار بیشتری می برد؛ زیرا پژوهشگران (موزه) ابتدا باید در یابند که بازدید کنندگان چه می دانند و چه می خواهند و بعد آن چه را که موزه باید ارائه دهد، به شیوه هایی مفید و قابل استفاده طراحی، و در نهایت کل مسیر را ارزیابی کنند تا مطمئن شوند که هر دو هدف برآورده شده است. و این وظیفه ای نیست که به سرعت و آسانی تحقق یابد.
هیچ کتابی در مورد زیرنویس های نمایشگاه نمی تواند به شما بگوید چه بنویسید؛ زیرا این به موزه، مجموعه ی موزه، هدف موزه، بازدید کنندگان و طرح اصلی نمایشگاه بستگی دارد؛ اما ما می توانیم رهنمون هایی را معرفی کنیم که با استفاده از آن ها زیرنویس های مناسب تر مطلوب تری برای بازدید کنندگان تهیه کنیم.
– با اطلاعاتی آغاز کنید که با آن چه بازدید کنندگان (از مکانی که در آن ایستاده اند) می توانند ببینند، احساس کنند، بو کنند و یا تجربه کنند، ارتباط مستقیم داشته باشد.
شما سن، جنسیت، نژاد و یا پیش زمینه های تحصیلی خواننده تان را نمی دانید؛ اما از شرایط و فضای نمایشگاه اطلاع دارید. سعی کنید از این واقعیت بیشترین استفاده را ببرید: برای این که خوانندگان را مجبور به خواندن کنید، از کلماتی استفاده کنید که از نظر اندازه، شکل، رنگ، موقعیت، مفهوم، موضوع و جهت قابل توجه و چشم گیر باشند. بازدید کنندگان در ابتدا به چه توجه می کنند؟ با آن شروع کنید.
– طول جمله ها را تغییر دهید.
طولانی ترین جمله می تواند در حدود 25 کلمه، کوتاه ترین جمله 2 یا 3 کلمه، و جملات متوسط 10 یا 15 کلمه باشد. دنبال کردن موضوع و مطلب در جملاتی که بیش از 30 کلمه هستند، برای بازدید کننده سخت و دشوار است. متنوع بودن طول جمله ها مانع از خسته شدن بازدید کنندگان می شود و همچنین آن ها را در انتظار پدیده ی غیر منتظره ای قرار می دهد.
– از پاراگراف های کوتاه و بندهای کوچک استفاده کنید.
یک اشتباه رایج در نوشتن [زیرنویس] این است که در یک پاراگراف، مطالب زیادی را بگنجانیم. پاراگراف بندی، مطالب را دسته بندی و مجزا می کند و در ضمن (بین مطالب) به خواننده فرصتی کوتاه برای استراحت و یا فرصتی برای نگاه انداختن به اشیایی که زیرنویس در مورد آن هاست می دهد، تا بتوانند به طور فعال از اطلاعات استفاده کنند. طوری بنویسید که بازدید کنندگان بتوانند کمی بخوانند؛ مدت کوتاهی نگاه کنند؛ سپس کمی بیشتر بخوانند و دوباره به شئی توجه کنند. همه ی این ها در کمتر از یک دقیقه انجام می شود. اگر فضا محدود است و مجزا کردن پاراگراف ها، فضای زیادی را اشغال می کند، سعی کنید تعداد واژه ها را کم کنید و یا از نشانه های پاراگراف بندی استفاده کنید تا بدین وسیله به خوانندگان نشان دهید که مطلب عوض شده است. پاراگرافی که بیش از 50 یا 60 کلمه دارد، بر روی یک زیرنویس دیواری، بزرگتر به نظر می آید تا متن کتابی در قطع کوچک. زیرنویس هایی که خیلی طولانی باشند، خواننده را خسته و دل سرد می کنند. واقعا فکر می کنید چند نفر از بازدید کنندگان از آمدن به یک نمایشگاه که متنی طولانی و پیچیده دارد، خوشحال می شوند ومی گویند: «به به، چه کلمات مرتب و منظمی. . . !«
– استعاره ها برای فرم های روایی دیگر مناسب اند نه زیرنویس ها.
خوانندگان زیرنویس ها، با عوامل بازدارنده ی بیشتری مواجه می شوند تا خوانندگانی که در خانه در محیط آرام و آشنا و صندلی های راحت خویش نشسته اند. استعاره- که در واقع ربط دادن یک چیز به خصوصیت چیز دیگر است- ایده های بصری دیگری نیز به محیط پیچیده ی نمایشگاه می افزاید. از طرف دیگر، استعاره های سه بعدی، غنای بصری جالب توجهی می آفرینند.
– عبارات تعجب (زیرنویس ها) توجه خواننده را جلب می کنند و موجب توجه و تأکید می شوند.
اجازه دهید بازدید کنندگان خودشان کشف و بیان کنند. (مثال: به آن نگاه کن! این مرتب است! من این را نمی دانستم!) اگر وسوسه شده اید که از عبارات تعجبی استفاده کنید، به این بیندیشید که این عبارات چه چیزی به زیرنویس می افزایند. عده ای این جملات را خیلی مؤثر و تأثیرگذار می دانند.
– شوخی نیز باید [به مقدار] کم استفاده شود.
شوخی یک وجه از زیرنویسی است که باید حتما روی عده ای از بازدید کنندگان امتحان شود (اگر ممکن است در فضا و شرایط نمایشگاه) تا مطمئن شوید آن چه شما شوخی می پنداشته اید، واقعا خنده دار است. اگر بازدید کنندگان گمراه و یا گیج شده اند یا اصلا نمی خندند، آن شوخی (جک) را حذف کنید. شوخی معمولا مایه ی تفریح نویسنده است نه خواننده. اگر بازی با الفاظ، برای خوانندگانی که آن را درک نمی کنند، مشکلی ایجاد نکند، استفاده از آن ایرادی ندارد؛ البته به صورت محدود.
برای چند درصد از مخاطبان این نمونه ها جالب و خنده دار است یا برای چند درصد گنگ و نامفهوم است؟
– نقل قول را زمانی به کار ببرید که در پیش برد روایت لازم است.
نقل قول ها می توانند جذابیت و جلوه ای دیگر به نمایشگاه بدهند. یا فقط فضا را اشغال کنند. عدم استفاده از نقل قول ها بسیار بهتر از به کار بردن نقل قول هایی است که بی ارتباط، غیر ضروری و یا گنگ و نامفهوم هستند؛ زیرا این گونه نقل قول ها به سرعت به خوانندگان می آموزند که به زیرنویس ها توجه نکنند. مثال های زیر نمونه ای از نقل قول های منسجم و هماهنگ در یک نمایشگاه معاصر در موزه ی هنری دنور (Denver) است.
Plaid House 1989 Jennifer Bartlett جنیفر بارتلت، پلیر هاوس 1989.
جنیفر بارتلت توضیح می دهد که ساختمان این موزه چگونه این احساس خاص را القا می کند:
من «پلید» (Plaid) را خیلی غیر عادی یافتم. این قسمت بسیار به ساختمان موزه مربوط است. یک ساختمان عجیب و غریب و فوق العاده است. برایم جالب بود که آن ها مجسمه و نقاشی ای داشتند که می توانستند در بخش های مختلف ساختمان استفاده کنند.«
پلید هاوس (plaid House) مجموعه ای از تضادهاست. ترکیبی از مجسمه و نقاشی است، هم به صورت تکی و هم جمعی. از نظر فنی و از لحاظ احساس، آزاد و رهاست. در هدف جدی و در ظاهر آمیخته به طنز و شوخی است.
1972, Effigie Erratique. Jean Dubuffet
جین دو بوفه، شمایل (مجسمه) ارنیکو
»هنر همواره باید ما را هم بخنداند و هم بترساند؛ اما هیچ گاه نباید حوصله مان را سر ببرد.» جین دو بوفه در تأیید سخن خودش، یک فرم آشنای هنری را تغییر می دهد- فرم پرتره ی موقر و متین را- او مجسمه را با درشتی و
بی دقتی و از مواد غیر سنتی، رزین، و. . می سازد. سطح را هم با طرح های جسورانه ای که از خط خطی های قلمش به وجود آمده است، می پوشاند. دو بوفه هنر بی بو و خاصیت و بی تفاوت را به دیده ی تحقیر می نگرد. او از هنر خام و جسورانه ی کودکان و افراد عقب افتاده، الهام می گیرد. او اعتقاد دارد که هنر اصیل ناشناخته می ماند. با این وجود سبک مشخص و متفاوت او واضح تر از هر امضایی او را معرفی می کند.
نقل قول اول شخص، مفهوم عاطفی قوی ای را القا می کند. همان طور که در زیرنویس ماسک هنری سوخته در ساحل شمال غربی دیده می شود.
– انتظار داشته باشید (امیدوار باشید) که بازدید کنندگان زیرنویس ها را بخوانند.
زیرنویس ها را تا حد امکان کوتاه و جذاب کنید. به این ترتیب می توانید مطمئن شوید که اکثر بازدید کنندگان آن ها را می خوانند. تنها مطالب و اطلاعاتی را در نمایشگاه بگذارید که مطمئنید خوانده می شوند. اطلاعات سطح بالا و جزئیات فنی و ذهنی که خاص عده ی معدودی از بازدید کنندگان است، فقط بر آشفتگی و شلوغی نمایشگاه می افزاید. اگر یک زیرنویس بسیار جزئی و مشروح، اولین زیرنویسی باشد که یک فرد می خواند، چه؟ آیا این بازدید کننده به خواندن (زیرنویس های دیگر) ادامه می دهد؟ یا به این نتیجه می رسد که همه ی زیرنویس ها مشابه همان قبلی است؟
عده ای از متخصصان معتقدند، بازدید کنندگانی که به اطلاعات در این سطح بالا علاقه مند نیستند، می توانند آن اطلاعات را نخوانند و به سادگی از آن ها بگذرند؛ ولی این قضیه شاخص ترین عامل ضعیف و ناموزون شدن زیرنویس ها در قرن اخیر است. تا زمانی که متخصصان برای افزودن اطلاعات و
جزئیات به زیرنویس ها، از این توجیه استفاده کنند، ما گرفتار زیرنویس ها و مطالب زیادی خواهیم بود که برای اکثریت بازدید کنندگان قابل استفاده و مفید نیستند.
– از عنوان های اصلی و فرعی آموزنده استفاده کنید.
این ترفندهای اسلوبی، موجب می شود که بتوانیم زیرنویس ها را به بخش های مختلف تقسیم کنیم و همچنین در انتقال سریع تفکرات، ایده ها و مطالب، یاری بگیریم؛ با این وجود یک اشتباه رایج این است که از عنوان هایی استفاده کنیم که هوشمندانه و جذاب هستند؛ اما در بیان روایت نقشی ندارند. عنوان ها باید دارای پیام هایی فرعی باشند، نه مجزا و بی ارتباط به هم. آن ها باید به تنهایی مفهوم داشته باشند و علاوه بر این وقتی به همراه هم خوانده می شوند، بیانگر مطلب مطرح شده ی اصلی باشند.
– پایانی ناگهانی و سریع داشته باشند.
از آن جایی که اغلب بازدید کنندگان شما خودشان خواسته اند که به نمایشگاه بیایند، مطمئنا به نوشته ها و کلمات توجه می کنند. برای تا انتها خواندن زیرنویس ها، به بازدید کنندگان پاداش دهید. پاداش ها می تواند در شکل استحکام، انسداد و یا درک، دریافت و بینش جدید باشند. در انتها بازدیدکنندگان باید از این که زیرنویس را تا انتها خوانده اند احساس رضایت کنند. این یک نمونه ی زیرنویس خطی (دست نوشته(، در موزه ی تاریخ است.
این زنگ در 1847 به گنبد کلیسای محلی نصب شد. بعدا به جای زنگ خطر دهکده استفاده شد. در ضمن منع رفت و آمد، خاموشی، و ساعت 9 را نیز
اعلام می کرد. زمانی که همه ی بچه ها در خیابان بودند و برای نبودن در خانه، بهانه ی خوبی داشتند- من می دانم که من یکی از همان بچه ها بودم.(1)
– روزنامه ها الگوی مناسبی (برای نوشتن زیرنویس ها) نیستند.
روزنامه ها الگوی مناسبی نیستند؛ زیرا اکثر مقاله های روزنامه ای با این تصور نوشته می شوند که خوانندگان کل مطلب را نخواهند خواند. بعد از عنوان اصلی یا فرعی که خلاصه ای از مطلب را بیان می کند، بدنه ی اصلی مقاله می آید. مهم ترین اطلاعات در بدنه ی اصلی قرار دارد. و بعد از بدنه، جزئیات بیشتری آورده می شود که اغلب مطالب تکراری هستند. لزومی ندارد مقاله ی روزنامه طولانی باشد؛ اما اغلب به خاطر وجود فضای کافی و این تصور ویراستاران روزنامه که خوانندگان نشسته اند و فرصت کافی دارند، مقاله ها طولانی می شوند. در عوض، زیرنویس ها باید طوری نوشته شوند که از ابتدا تا انتها خوانده شوند.
خوانندگان زیرنویس ها اغلب ایستاده اند و زمان محدودی در اختیار دارند. در نتیجه عناوین اصلی و فرعی زیرنویس ها باید کاملا روشنگر و آگاهی دهنده باشند و بعد از آن ها بدنه ی اصلی است که حاوی اطلاعات مهم است. اگر جزئیات بیشتری هست که می خواهید برای خوانندگان علاقه مندتر بیان کنید، آن را در جزوه و بروشور بیاورید؛ البته اگر از نظر مالی ممکن باشد.
– در به کار بردن قوانین نوشتن، انعطاف داشته باشید.
معمولا برای هر یک از انواع زیرنویس ها، تعداد لغات مشخصی پیشنهاد شده است؛ اما یک مقدار تغییر و انعطاف در به کاربردن آن قواعد قابل قبول
است. زیرنویس های کلیشه ای که همه شان تعداد مشابهی لغت دارند، غالبا طراحی کسل کننده و شیوه ی نوشتاری خسته کننده ای خواهند داشت. از این که گاه گاه فضاهایی را خالی بگذارید، نترسید. طراحی فضا با تابلوهای نوشتاری بزرگ که معمولا شامل 2 پارگراف 4 تا 6 سطری هستند، بسیار راحت است؛ اما اگر مطلب ارزشمندی به اندازه ی دو پاراگراف وجود نداشته باشد، چه؟
عناوین جذابی که در هر زیرنویس استفاده می شوند می توانند غیر مفید و آزار دهنده باشند. استفاده ی بیش از اندازه از زیرنویس های پرسشی ممکن است توهین آمیز باشد.
– بین نوشته ها، موقعیت و فضای اطرافش ارتباط برقرار کنید.
از سیستمی که نمی گذارد [طرح و محتوای] زیرنویس از شرایط، موقعیت و فضا تأثیر پذیرد، استفاده نکنید. وقتی زیرنویس ها فضا و محیط را منعکس می کنند، در انتقال اطلاعات موفق تر هستند. اگر زیرنویسی تنها در فضا و محیط ویژه ای که برای آن نوشته شده است، قابل درک باشد، آن زیرنویس با محیط و فضا ارتباط زیادی دارد؛ ولی اگر زیرنویس ها در هر شرایط و مکانی قابل فهم و درک باشند، این نشان می دهد که با فضای خود ارتباط اندکی دارند.
آوردن نمونه هایی از زیرنویس های مناسب در یک عکس در این کتاب خیلی سخت است؛ چون در واقع فضا حذف شده است. در عوض آوردن نمونه هایی از زیرنویس های ضعیف بسیار ساده است؛ زیرا آن زیرنویس ها خودشان با فضا ارتباط اندکی دارند.
– فضای گفت و شنود ایجاد کنید.
بگذارید بازدید کنندگان مدتی را به گفت وگو بپردازند. زیرنویس ها باید یک گفت و گوی 4 طرفه بین دیدگاه نویسنده- که حاضر نیست- و خواننده، و همراهان خواننده، و مجموعه ی موزه ایجاد کنند. اگر زیرنویس ها کوتاه باشند و بازدید کنندگان را به مشارکت تشویق کنند، این امر ممکن می شود. مطالب زیرنویس می تواند نقطه ی آغازی برای گفت وگوی بازدید کنندگان باشد و آن ها را به گفت وگو در باره ی مسئله ی خاصی علاقه مند کند. مثلا در یک موزه ی علوم، نزدیک تصویر اشعه ی ایکس استخوان های انسان، یک زیرنویس کوتاه و مختصر که فقط سن و نام شخص را نوشته، می تواند تفسیرهای حاشیه ای دیگری نیز پدید آورد. از قبیل: «یادت هست وقتی مادربزرگ. . .«
-زیرنویس های موردپسند بازدید کنند گان، بیشترین اهمیت را به تجربه ی آن ها می دهند. در یک تحلیل کلی، موردپسند بازدید کننده بودن، به این معناست که صاحبان موزه باید بازدید کنندگان را اول از همه مدنظر قرار دهند. هم چنین به موضوعات مورد علاقه ی آن ها، اهداف و دریافت هایشان احترام بگذارند. وقتی نویسندگان در استفاده از عبارت های جذاب افراط می کنند و یا سرپرستان موزه، واژه های سیار زیادی بر روی دیوارها نصب می کنند و یا طراحان در استفاده از طرح هایی که برنده ی جایزه شده اند زیاده روی می کنند، در واقع بازدید کننده را در نظر نمی گیرند و این برای بازدید کننده مطلوب نیست. کل مسئولان نمایشگاه باید به تأثیر اولیه ی نمایشگاه بر بازدید کنندگان توجه کنند. برای داشتن زیرنویس هایی مطلوب و دل خواه بازدید کنندگان، باید قبل از انتقال مطالب و مفاهیم جدید، تجربیات و گفت وگوهای بازدید کنندگان را مد نظر قرار دهیم. گزارشی از طرح توصیفی موزه ی هنری دنور (Denver(، این تجربیات را تعریف می کند و شرح می دهد که این تجربیات چه می توانند باشند؟ بر اساس
تحقیقات مایلی، استاد روان شناسی دانشگاه شیکاگو طرح پروژه، شامل زیرنویس هایی آزمایشی در نمایشگاه ها بود تا این زیرنویس ها تجربه های هنری و زیبایی شناسی بازدید کنندگان مبتدی را گسترش دهند و بازدید کنندگان را در بررسی رنگ، مقایسه و ارزش گذاری راهنمایی کنند. هدف اصلی این بوده است که بازدید کنندگان مبتدی از ارزش ها و یک نمونه عالی از زیرنویس های تجربه ی محور که شرایطی را فراهم می کند تا بازدید کننده، خود کشف کند، تهیه شد و این زیرنویس با یک زیرنویس اطلاعات- محور (Information- Driven) مقایسه شد. زیرنویس های اطلاعات- محور کشفیاتی را منتقل می کنند که توسط افراد کارشناس به دست آمده است. به راستی ارزیابی نشده است که آیا این مدل تجربه- محور مفید است یا نه. با این حال، این مدل حقیقتا یکی از جدیدترین روش هایی است که اکنون برای جذب مخاطب مورد استفاده قرار می گیرد.
مایلی در یک مقاله ی خبری موزه در سال 1995، نظراتش را درباره ی راه های غیر معمول یادگیری بیان کرد. او اعتقاد داشت که بازدید کنندگان را باید با استفاده از این روش های غیر معمول، به یادگیری و خواندن ترغیب کنیم؛ روش هایی که پاداش های اصیل و درونی در آن مهم است و تجربه ی مداوم، در تشویق کردن بازدید کنندگان نقش اساسی دارد.
تجربه ی مداوم در یک موزه یعنی این که بازدید کنندگان کاملا جذب فضای هنری و راحت موزه شوند. مطالب در آن موزه واضح و جذاب است؛ بازدید کنندگان در آن فضا، مطابق با توانایی هایشان است؛ بازدید کنندگان گیج نمی شوند و توانایی انتخاب دارند. در چنین فضایی تجربه ها متنوع اند و چالش هایی
جدید و متناسب با سطح دانش بازدید کنندگان وجود دارد. در نتیجه، بازدید کنندگان احساس بی علاقگی و بی حوصلگی نمی کنند.
از توصیف بالا چنین بر می آید که زیرنویس ها در ایجاد تجربه ی مداوم در موزه ها نیز، نقشی دارند؛ با این وجود نقششان چندان اصلی نیست. عوامل متعدد- که همه ی محیط را شامل می شود در کنار هم این تجربه را به وجود می آورند که بازدید کنندگان زیرنویس های شامل اطلاعات و مطالب واقع شده در مرز بین بی حوصلگی و تشویق را دوست دارند و در ضمن این زیرنویس ها، شرایط مطلوبی را برای ایجاد تجربه ی مداوم فراهم می کنند. هم چنین ایده، طرحی بزرگ و واضح، و جهت گیری مناسب در ایجاد چنین تجربه ای، مهم هستند. نوشتن در سطحی مناسب مخاطب، و تهیه ی زیرنویس های دو زبانه نیز، به ایجاد شرایط مناسب کمک می کند.
در خاتمه ی این بخش ذکر این نکته ضروری است که اعتبار صوری و شکلی موزه ها می تواند میزان کشش و جاذبه ی محتوا و موضوعات موزه و نمایشگاه را تقویت کند.
یافته های پژوهشی نشان داده است که نقش زیرنویس ها از نظر ضوابط و ملاک هایی که در اینجا به آن اشاره گردید می تواند در جذب مخاطبان به ویژه دانش آموزان بسیار تعیین کننده باشد.
اینک یک نمونه از فهرست بازبینی از نمایشگاه ها و موزه ها که، در بردارنده ی مهمترین و وسیع ترین ملاک ها و شاخص های ارزیابی از کم و کیف این گونه فضاهاست، ارائه می شود تا در معرض برگزار کنندگان، مجریان و برنامه ریزان موزه ها و نمایشگاه ها قرار گیرد.
1) لس اسچرادر (Les schrader(.
