ارزیابی زیرنویس های موزه ها

[بخشی از کتاب Exhibit Lables؛ تزجمه ی طوعه میثمی؛ دبیرخانه ی دفتر اجرایی موزه ها. ]

در این جا به نقش آموزش زیرنویس ها از نظر نوع نوشتار، مکان نوشتن، جاذبه، تنوع، سادگی و زیبایی آن پرداخته می شود تا بتوان به آثار پنهان و آشکار زیرنویس ها در یادگیری دانش آموزان پی برد.

زیرنویس ها باید جذاب باشند و تا آن جا که ممکن است مخاطبان بیشتری را جذب کنند. یک بازدید کننده ی معمولی؛ یک فرد عادی که به عنوان سرگرمی به موضوع علاقه مند شده است؛ کسی که شغلش با موضوع مرتبط است؛ خانواده ای که بچه هایشان برای تفریح به موزه آمده اند؛ افراد خارجی که آشنایی کمی با زبان ما دارند؛ و مهاجرانی که جدیدا به شهر آمده اند، گروه های متنوع مخاطبین موزه یا نمایشگاه را در بر می گیرند.

نکته:

به این سؤال پاسخ دهید: چگونه می توان اطمینان حاصل کرد که مطالب نوشته شده برای مخاطبان مناسب است؟

الف. پایین ترین سطح مخاطب را در نظر بگیرید.

ب. از لغاتی که در سطح دانش آموزان پایان دبستان است، استفاده کنید.

ج. برای سطوح متفاوت، زیرنویس های مختلف بنویسید.

د. متناسب با هم سطح های خود بنویسید.

ه. هیچ کدام

جواب صحیح (ه) است؛ اما بهتر است قبل از بحث در باره ی هر یک از گزینه ها، برداشت های غلط یا مشکلاتی که از جواب های الف، ب، ج و د ناشی می شوند را، بررسی کنیم.

الف. پایین ترین سطح [مخاطب] را در نظر نگیرید. دلیلی ندارد برای پایین ترین سطح بنویسید؛ زیرا آن ها اغلب مردمی هستند که یا نمی توانند زیرنویس ها را بخوانند و یا هیچ علاقه ای به این کار ندارند.«

نباید بالاترین سطح مخاطب را هم در نظر گرفت. به همراهان و خانواده های بازدید کنندگان غیر متعارف نیز فرصت دهید. باید همراهان و خانواده های آن بازدید کنندگان را هم در نظر بگیرید. در عوض، مضمون و سبکی را انتخاب کنید که برای معمولی ترین سطح [مخاطب] مناسب باشد. اکثریت را در نظر بگیرید.

نوشته باید برای خواننده ی احتمالی (معمولی) جذاب باشد؛ کسانی که اگر شرایط زیر فراهم باشد، احتمالا زیرنویس را می خوانند:

– زیرنویس به اندازه ی کافی کوتاه و آسان باشد.

– زیرنویس خوانا باشد.

– بازدید کنندگان وقت داشته باشند.

بازدید کنندگان بیشتر علاقه مندند که وقتشان را صرف خواندن زیرنویس هایی کنند که فکر می کنند برای آن ها نوشته شده است.

ب: از لغاتی که در سطح دانش آموزان پایان دبستان است، استفاده نکنید؛ مگر این که موزه مخصوص آن ها باشد. استفاده ی بیش از اندازه از این لغات (لغاتی که دانش آموزان سال آخر دبستان می شناسند) موجب می شود زیرنویس ها مخاطبان بیشتری داشته باشند؛ ولی این کار میزان جذابیت و روشنگری آن ها را کمتر می کند.

اشکالی ندارد که در سطح دانش آموزان سال آخر دبستان بنویسید؛ اما خود را گرفتار این موضوع نکنید. قاعده ی اصلی این است که هیچ وقت در سطح دانش آموزان سال آخر دبیرستان ننویسیم؛ چون در این صورت عده ی زیادی از مخاطبان متن را نمی فهمند؛ به خصوص بچه های کوچک؛ افرادی که به زبان ما صحبت نمی کنند و یا بازدید کنندگانی که سطح تحصیلات پایینی دارند.

ج. برای سطوح متفاوت مخاطبان، زیرنویس های مختلف ننویسید. نوشتن برای افراد با دایره ی لغات و سطوح متفاوت (بچه ها و بزرگ سالان(، تهیه زیرنویس ها را بسیار سخت تر و پرهزینه تر می کند و در ضمن موجب آشفتگی و شلوغی بصری دو نمایشگاه می شود. اگر به بازدید کنندگان حق انتخاب داده شود. اکثرا ترجیح می دهند، زیرنویسی را بخوانند که ساده تر و خلاصه تر باشد و با حروف درشت چاپ شده باشد.

کار را سخت نکنید: فقط برای یک سطح [از مخاطبان] زیرنویس تهیه کنید.

البته موزه های کودکان یک استثناست. در نمایشگاه های مخصوص کودکان، زیرنویس ها باید مناسب با سطح بچه ها نوشته شود؛ نه این که بر گردانی ساده شده از زیرنویسهای مخصوص بزرگ سالان به آن ها اختصاص داده شود. باید از لغاتی استفاده شود که برای کودکان آشناست. به ویژه اصلا از اسامی خاص جغرافیایی و یا کلمات مرتبط به زمان های زمین شناسی استفاده نکنید.

کودکان در زمان حال زندگی می کنند و درک اندکی از گذشته و آینده دارند. همین طور از گستردگی جهان نگویید (دورترین مکان در نظر آن ها سر خیابان است.)

اگر موزه های کودکان بخواهند به هدفشان برای جذب مخاطبان دبستانی شان پای بند باشند، اصلا نباید برای بزرگ سالان بنویسند. کودکان فقط زیرنویس هایی را می خوانند که برای آن ها نوشته شده است. حتی بزرگ سالان هم غالبا ترجیح می دهند زیرنویس هایی را بخوانند که برای کودکان نوشته شده است؛ چون آن ها می دانند که این زیرنویس ها، نسبت به زیرنویس های سایر موزه ها، بسیار ساده تر و قابل فهم تر هستند.

د. برای هم سطحان خود ننویسید. کسانی که برای هم سطحان خود می نویسند، اظهار می کنند: «من دارم برای علاقه مندترین خوانندگان می نویسم و اهمیتی نمی دهم اگر بازدید کنندگان عادی آن را نخوانند. علاوه بر این، این وظیفه ی علمی ماست که این مفاهیم را ارائه دهیم.«

این نگرش نتیجه ی عکس دارد و به اکثر بازدید کنندگان این پیام منفی را می دهد که:

زیرنویس ها برای آن ها نوشته نشده است. و کلمات برای تجربه ی آن ها در نمایشگاه مهم و حیاتی نیستند. نمایشگاه هایی که با چنین طرز تفکری اداره می شوند، در واقع برای بازدید کنندگان طراحی نشده اند. هم چنین مؤسساتی که از چنین نویسندگانی استفاده می کنند، علاقه ای به جذب مخاطب بیشتر ندارند.