به نظر می رسد در برخی موزه ها به طور اخص در موزه های هنر که بیشتر محرک ها غیر کلامی هستند، میان دانش آموزانی که علاقه مند به خواندن توضیحات زیرنویس ها هستند و سایر دانش آموزان، دوگانگی وجود دارد. هم نوآموزان و هم کارشناسان هنر نسبت به خواندن مطالبی که محصول اندیشه ی دیگری است، نظرات موافق و مخالفی دارند. این که اطلاعات زیرنویس ها تا چه حد به یادگیری مسائل هنری کمک می کند یا مانع یادگیری می شود، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. با این وجود کارشناسان موزه های هنر می دانند که ارائه ی اطلاعات برای درک هنری بسیار ضروری است.
– از نظر بعضی بازدید کنندگان موزه های هنر، زیرنویس های غیر مستقیم و توصیه ای ضروری اند. این بازدید کنندگان چنان چه به صورت غیر منتظره به توضیحاتی برخورد کنند یا احساس کنند توضیحات به آن ها تحمیل
شده است آزرده می شوند. بعضی افراد گمان می کنند زیرنویس ها مزاحم مشاهده ی موضوع هستند و با توجه به فرهنگ چشم مدار انسان ها این مزاحمت، تجربه ی هنری را ناممکن می سازد؛ اما تعداد کسانی که خواهان ارائه ی هیچ گونه اطلاعاتی در کنار موضوعات نباشند، بسیار اندک است.
– سایر افراد مایل اند دلیل موجود بودن یک قطعه ی خاص در موزه، دلیل شهرت نکات قابل توجه و دلیل خلق آن توسط هنرمند را بدانند با این وجود آن ها نسبت به این که دیگران آن ها را بی سواد یا بی دست و پا تصور کنند، حساس اند.
وضعیت موزه در تصمیم گیری اهمیت دارد: بازدید کننده در هر صورت در بازدید یا عدم بازدید از تالار هنر موزه مختار است؛ اما اگر این بخش دارای هدف آموزشی مشخص و زیرنویس های خوانا و مناسب باشد، بازدید کننده می تواند آزادانه از زیرنویس ها و گردش های همراه با راهنما یا بروشورها استفاده کند.
به نظر می رسد به غیر از موزه های هنر در بیشتر موزه های دیگر، فراگیر، با ایجاد سازگاری میان محرک های کلامی و غیر کلامی به طور هم زمان از آن ها استفاده می کند.
بعضی از دانش آموزان بیشتر تمایل به خواندن دارند؛ اما شمار زیادی از آن ها زمانی از خواندن مطالب لذت می برند که به غنای تجربیات عینی غیر کلامی آن ها بیفزاید یا بر انتظارات، نگرانی ها و انگیزه هایشان صحه گذارد و یا اطلاعات و احساسات پیشین آن ها مرتبط باشد.(1)
برقراری ارتباط غیر کلامی گرافیکی مثل تصویر، نمایه و عکس می تواند به یادگیری دانش آموزانی که تمایل به خواندن مطالب ندارند، کمک کند. از سوی دیگر گرافیک، در افراد علاقه مند به خواندن، موجب ایجاد و تقویت ابعاد تازه ای از تجربیات عینی و کلامی آن ها خواهد شد. تغییرات محیط مثل تغییر نور، رنگ، دکوراسیون و صدا می تواند ماهیت تجربیات عینی را به روشی غیر کلامی تغییر دهد.
به کارگیری کلیه ی حواس بازدید کننده، تجربه ی او را ژرف تر و متنوع تر خواهد کرد؛ با این وجود برخی از احساسات در شرایط خاص بیشتر، و بعضی دیگر کمتر تحریک می شوند.
شیوه ی به کارگیری حواس دانش آموزان باید به شکل فعال و تعاملی صورت گیرد تا دانش آموزان ضمن درگیر شدن ذهنی و عاطفی، انگیزه ی پردازش اطلاعات و تفسیر و تحلیل آن چه را که مشاهده می کنند داشته باشند.
1) برای آگاهی بیشتر از نقش نگرش، عادات و سبک های مربوط به روش خواندن، بنگرید به «گزارش تفصیلی پروژه ی بین المللی پرلز (مطالعه ی بین المللی پیشرفت سواد خواندن(«؛ عبدالعظیم کریمی؛ پژوهشکده ی تعلیم و تربیت؛ سال 1383.
