شناسایی تراز تحول اخلاقی هر یک از دانش آموزان را می توان از طریق آزمونهای بالینی تحول اخلاقی در نظام پیاژه و کهلبرگ در قالب انواع داستانها بر حسب موضوع، محتوا و سطوح اخلاقی زیر انجام داد:
1- ارائه داستانهایی با مضامین مختلف اخلاقی که آزمودنی یا دانش آموز را در نوعی بحران، تعارض و محذورات اخلاقی قرار داده و او را به قضاوت و استدلال برای حل آن برانگیزاند.
2- داستانهایی مربوط به شناسایی مرحله ی «اخلاقی عینی«(1) (مبتنی بر نتیجه عمل بدون در نظر گرفتن نیت و انگیزه ی فاعل یا کننده ی عمل) و «اخلاق فاعلی«(2) (مبتنی بر نیت خیر خواهانه یا خیر ناخواهانه و خودخواهانه(.
3- داستانهایی مربوط به شناسایی مرحله ی «دیگر پیروی» (اطاعت کورکورانه) و «خودپیروی» (اطاعت آگاهانه) در سطوح خانواده، مدرسه، اجتماع، جامعه ی جهانی و. . .
4- داستانهایی مربوط به شناسایی اخلاق قراردادی (ارزشهای نسبی و اکتسابی) و اخلاق مافوق قراردادی (ارزشهای فطری و وجدانی(.
همه ی این داستانها می توانند بر اساس نوع سنجش مورد نظر تهیه و تنظیم گردند و توصیه می شود مضامین آن ها برخاسته از وقایع، نیازها، شرایط و موقعیت های واقعی و تجربی دوران کودکی و مأنوس با دنیای ذهنی آنان باشند.(3)
1) Objective moral.
2) Subjective moral.
3) انواع داستانهای مورد نظر در بخشهای پیوست این کتاب به تفکیک آورده شده است.
