استغنا

هر چند آگاه به عملش نیست،

ولی مزرعه ی برنج را از گزند محافظت می کند.

به هر تقدیر، مترسک

بی حجت برپا نشده است(1)

اگر چه طریقت ذن انضباطی سخت طلب می کند، با این حال استادان کارآمد این طریقت، روحی آزاد و همتی بلند در خود می پرورند. از نظر هنرمند پیرو ذن، اصرار بر هر اندیشه ی ثابت یا هر مشی معین سیاسی و دینی چون سدی است در برابر روح و ذهن. چنین هنرمندی بی هیچ ترتیب و آدابی وارد عمل می شود تا اندیشه ی خود را آزادانه تجسم بخشد. این آزادی عمل حتی در کار روزانه ی هنرمند پیرو ذن مؤثر است. نقاش پیرو ذن هرگز از این که قلم مویش شکسته شود واهمه ندارد؛ زیرا در آن صورت، از انگشتان خود یا ساقه ی نی استفاده خواهد کرد.

1) شعر از بوکوکو کوکوشی (Bukoku Kokushi) (1241 – 1316(، مأخذ: همان.