قال النبی (ص) الصلاة عماد الدین فیها عشر خصال زین الوجه، و نور القلب و راحة البدن و انیس القبور، و منزل الرحمه، و مصباح السماء، و ثقل المیزان و مرضات الرب، و ثمن الجنّه و حجاب من النّار من اقامها فقد اقام الدین و من ترکها الدین(1)
پیامبر اکرم (ص) فرمود: نماز ستون دین است و در آن ده خصت است زینت صورت، نورانیت قلب، آرامش بدن، رفیق انسان در قبر، نزوی رحمت الهی، روشنی آسمان، سنگینی میزان اعمال نیک انسان در فردای قیامت، خشنودی پروردگار، پاداش بهشت و مانع رفتن در جهنم. پس هر کس نماز را بر پا کند، دین را بر پا داشته و هر کس آن را ترک کند دین را ترک نموده است.
همانگونه که از حدیث شریف فوق استنباط می شود، برپایی نماز به معنای اصلی و کامل آن، تمامیت بخشیدن به
دیانت و معنویت در همه ی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی، دنیوی و اخروی، مادی و معنوی و جسمی و روانی است، در حقیقت عصاره همه ی مکارم اخلاقی و فضیلت های انسانی در اقامه ی صلوة تجلی می یابد. به همین سبب یکی از راهبرد های اصلی در تربیت دینی فرزندان توجه به این موضوع و چگونگی توسعه و ترویج فرهنگ نماز در جامعه به ویژه نسل جوان و نوجوان می باشد. نقش والدین در شکل دهی هویت دینی فرزندان یکی از مهم ترین و دشوار ترین و در عین حال ظریف ترین مداخله گری های تربیتی است که سهم بزرگی در باورها و اعتقادات آنها دارد.
آشنایی والدین با مراحل تحول تربیت دینی، ویژگی های روان شناختی، مقتضیات سنی فرزندان و چگونگی مواجه با هر یک از مراحل تحول روانی می تواند اصول و قوانین حاکم بر تربیت دینی را آشکار سازد. اغلب آسیب های نا خواسته ی تربیتی در خانواده هایی که خواهان تربیت فرزندانی با ایمان و خدا پرست هستند در این است که از این اصول و مراحل اطلاع کافی ندارند و در روشهای تربیتی دچار افراط و تفریط می شوند.
در واقع، آموزه های یک سویه و تحمیل تکالیف دینی به شکل زودرس و شتاب زده، همراه با سخت گیری بیش از
حدّ همان قدر فرزندان را از دیانت و معنویت دور می سازد که دیررسی و بی تفاوتی نسبت به تربیت دینی فرزندان انجام گیرد.
در این تک نگاشت کوتاه سعی شده است ضمن آشنا کردن والدین با ویژگی های سنی و مراحل تحول تربیت دینی فرزندان، چگونگی برخورد با آنها را در مراحل مختلف سنی با توجه به نیازها، آمادگی ها و ظرفیت ها شناختی و عاطفی ارائه دهد.
امید است والدین گرامی ضمن توجه به تفاوتهای فردی فرزندان در قالب سه اصل تحول نگری، تعاملی نگری و تمامیت نگری به تربیت دینی، نکته ها و توصیه های ذکر شده در این اثر را با توجه به موقعیت های سیال روحی و رروانی فرزندان خود هنرمندانه بکار گیرد. هرچند توفیق اصلی و عامل بنیادی تعلیم و تربیت بر اساس حدیث مشهور: «لیس العلم بکثرة التعلیم، بل العلم نور یقذفه اللّه فی قلب من یشاء.» وابسته به لطف و عنایت الهی است که رحمت خویش را شامل بندگان هدایت جوی خویش کند اما این ابزار ها وسیله های سبب ساز و زمینه ساز نیز می تواند پس از عنایت الهی در روند تربیت دینی افراد مؤثر باشد.
عبدالعظیم کریمی
پاییز 82
1) انوار الهدایه؛ صفحه ی193، به نقل از کتاب جایگاه نماز در احادیث و روایات، ص 15.
