شیر مادر

شیر دادن مادر به طفل به مدت دو سال مسئله‏اى است که در کتاب خدا قرآن مجید مطرح است.

والوالدات یرضعن اولادهن حولین کاملین…(1)

و فصاله فى عامین(2)

آرى، روزى کودک در سینه مادر است، و مادر به خاطر جهات شخصى، یا

خیالات خام، یا حفظ بعضى از امور جسمى حق ندارد طفل را از روزى خدا داده محروم کند، و او را به شیر خشک، و به شیر حیوان و امورى از این قبیل حواله دهد.

باید دانست بهترین عامل براى وادار کردن پستان به ترشح شیر مکیدن طفل است، و هیچ داروئى بهتر از مکیدن طفل نمى‏تواند پستان را به ترشح وا دارد.

از شروع مکیدن ترشح شیر کم‏کم منظم مى‏شود، و حالت عمومى مادر رو به بهبود مى‏رود.

شیرى که از پستان زن ترشح مى‏شود شامل 6 / 1 گرم درصدد مواد آلبومینوئیدى، 4% مواد چربى و 8 / 3 گرم درصد قند و اندکى املاح و ویتامین است، که این ترکیب در هیچ ماده‏اى در جهان یافت نمى‏شود، تنها سینه‏ى مادر است که به اراده‏ى حق توان ساختن چنین غذائى را براى مهمان تازه وارد دارد!

ترکیب شیر حیوانات اندکى با این ترکیب فوق دارد، بدین معنى در حیواناتى که رشدشان سریعتر است مانند گوساله مقدار، آلبومینوئید شیرشان بیشتر است و بالعکس.

در ماههاى مختلف شیر دادن ترکیبات شیر زن همیشه در تغییر است، به قسمى که قند و چربى آن روز به روز رو به نقصان است و اما مواد آلبومینوئیدى آن رو به ترقى است.

مکیدن طفل علاوه بر اینکه او را سیر مى‏کند و وسیله‏ى ادامه‏ى حیاتش مى‏شود، سبب ازدیاد ترشح و به کار انداختن غدد پستان نیز مى‏گردد.

تعداد دفعات شیر دادن در پانزده روز اول تولد هفت مرتبه در روز است که از ساع 6 صبح شروع و به فاصله‏ى سه ساعت یک دفعه تا 12 شب ادامه مى‏یابد و طفل در پانزده روز اول زندگى از ساعت 12 شب تا 6 صبح را باید استراحت کند، پس از پانزده روز لازم است تعداد دفعات شیردادن را به شش مرتبه در روز تقلیل داد، یعنى ساعت 9 شب را از شیر گرفت و وادار به خواب کرد، تا هم مادر

استراحت کند و هم دستگاه گوارش کودک بتواند خود را براى گوارش بعدى آماده کند.

مادر در هر دفعه شیر خوردن طفل باید دقت کند کودک خود را خوب سیر کند، و این امر با اندکى حوصله و صبر قابل اجرا است، پس از سیر شدن طفل، او را به پهلوى راست بخواباند و به دنبال کار روزمره خود برود.

کودکى که پس از هر بار شیر خوردن به راحتى مى‏خوابد و بى‏تابى نمى‏کند، و به خصوص با آزمایش وزن 25 تا 30 گرم بر وزنش افزوده مى‏شود، کودک سالمى است و از داشتن چنین فرزندى باید کاملا خوشحال بود(3)

رسول خدا با کثرت کار، توجهى مخصوص به وضع شیر فرزندان داشت، به خانه فاطمه زهرا علیهاالسلام مى‏آمد، انگشت سبابه به دهان حسین علیه‏السلام مى‏گذاشت، با مکیدن او اشتهاى او را امتحان مى‏کرد تا اگر اشتهاى صادق است مادر به او شیر بدهد، اگر کاذب است محض گریه و ناآرامى براى ساکت کردن طفل به او شیر ندهد، زیرا شیر روى شیر بیمارى تخمه مى‏آورد، و دستگاه گوارش کودک را تنبل، و در نتیجه در تمام وجود طفل اثر منفى مى‏گذارد، و او را خمود، سست و ضعیف بار مى‏آورد.

رسول حق صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:

لیس للصبى لبن خیر من لبن أمه(4)

براى کودک شیرى بهتر از شیر مادر نیست.

این جمله قرنها قبل، از رسول گرامى اسلام صادر شده، حقیقتى است که دانشمندان بزرگ تازه به آن پى برده‏اند، در تحقیقات دانشمندان غرب، غربى که اکثر خانواده‏هایش کودک خود را به شیر خوارگاه مى‏سپارند، تا با شیر مصنوعى بزرگ شود آمده: که شیرى و

غذائى براى کودک بهتر و سودمندتر از شیر مادر نیست.

اگر مادر شیر نداشته باشد، که کم اتفاق مى‏افتد، روایات تأکید فراوان دارند، در انتخاب دایه کمال دقت را به خرج دهید، که شیر در جسم و جان و فکر کودک، فوق العاده مؤثر است.

در روایات آمده که از انتخاب دایه بدکاره، روانى، احمق، کم‏دید، یهودیه، نصرانیه، مجوسیه، مشروبخوار بپرهیزید، که وضع اینان از طریق شیر به کودک منتقل مى‏شود(5)

اما نکته بسیار مهم در مسئله‏ى شیردادن ثواب آن است که انسان را شگفت‏زده مى‏کند.

رسول حق در پاسخ سخن ام‏سلمه که گفت مردان تمام خیر را مى‏برند، زنان بیچاره چه کنند؟ فرمود:

ایام حاملگى ثوابش ثواب روزه و عبادت شبانه، و جهاد با مال و جان در راه خدا است، زائیدن به اندازه‏اى بهره‏ى الهى دارد که احدى را قدرت آگاهى بر آن نیست اما شیر دادن: به هر مرتبه که طفل سینه مادر را مى‏مکد، معادل ثواب آزاد کردن یک برده از اولاد حضرت اسماعیل در نامه عمل زن شیرده نوشته مى‏شود، و چون از شیر دادن فارغ شود فرشته‏اى کریم بر پهلوى زن مى‏زند و مى‏گوید: عملت را از سر بگیر، که آمرزیده شده‏اى!!(6)

مادران لازم است به نکته‏اى که در شیر دادن، امام صادق علیه‏السلام به آن توجه داده‏اند عنایت کنند، حضرت به زنى به نام ام‏اسحاق فرمودند:

لا ترضعیه من ثدى واحد و ارضعیه من کلیهما یکون احدهما طعاما و الآخر شرابا.

از یک پستان شیر مده، از هر دو پستان کودک را تغذیه کن، که یکى براى او غذا و دیگرى به منزله‏ى نوشیدنى است!

1) بقره / 233.

2) لقمان / 14.

3) راهنماى مادر / 30.

4) بحار، ج 103، ص 323.

5) بحار، ج 103، باب رضاع؛ وسائل، ج 15، باب رضاع.

6) وسائل آل البیت، ج 21، ص 451.