»حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلى وَهْنٍ وَ فِصالُهُ فی عامَیْن»
»لقمان / 14«
دوران حمل مادر در عین اینکه مادر به عنوان کانون مهر و عاطفه، و نشانه رحمت خداوند، عاشق فرزندار شدن، و دیدار دسته گل پاک و چهرهى زیبا و معصومانه کودک خود است، دورانى سخت، سنگین، توأم با دلهره و اضطراب، و روبرو شدن با عارضههاى گوناگون جسمى و روحى است.
شوهر زن، و اطرافیان حسبى و نسبى او، و زن و مرد خانواده دو طرف، به طور کامل باید از او نگهدارى، جانبدارى، و لحظه به لحظه او را رعایت کنند.
زیرا کمترین برخورد ناسالم، داد و فریاد، سخنان دلهرهآور، کلام ناباب، نشان داد بدخلقى، و هر نوع آزار و اذیت نسبت به زن باردار، علاوه بر اینکه در او اثر منفى مىگذارد، در طفل بىگناه رحم هم اثر نامطلوب بجا مىنهد.
اگر عروس و داماد در خانه پدر شوهر و مادر شوهر زندگى مىکنند، یا در خانه پدر و مادر عروس، پدر و مادر دو طرف وظیفهى شرعى، و تکلیف واجب و مسئولیت اخلاقى دارند که اولا از تحریک شوهر نسبت به زن باردارش بپرهیزند، و ثانیا حال زن حامله را به هر شکل ممکن رعایت نمایند.
مادر شوهر و پدر شوهر جدا از هر گونه دخالت در زندگى آرام عروس و داماد بپرهیزند، و پدر و مادر عروس از اندک بینى نسبت به داماد حذر کنند، و زندگى آن دو نوجوان را به هم نریزند، زیرا تمام اطرافیان نسبت به هر دوى آنان و بخصوص طفلى که در رحم است شدیدا مسئول هستند.
اگر بر اثر کژ خلقى اطرافیان، و بگومگوها، و توقعات بیجاى مادر شوهر، یا پدر شوهر، یا پدر و مادر عروس، یا خواهر شوهر، از طریق آزار دیدن عروس حامله کمترین لطمه و ضربهاى به کودک در رحم وارد شود، بدون تردید باید آزار دهندگان در دادگاه عدل الهى جوابگوى حضرت حق باشند، که نیستند، آن وقت که وقت عدل و داد است، دچار انتقام سختى به خاطر ستمگرى خود خواهند شد.
قرآن مجید همگان را در برابر کوچکترین تا بزرگترین عمل و اخلاق و حرکات و سکنات و برخوردهایشان مسئول مىداند.
فَوَ رَبِّکَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعین عَمَّا کانُوا یَعْمَلُون(1)
قسم به پروردگارت هر آینه از همهى انسانها از آن چه که انجام دادند مؤاخذه خواهم کرد.
وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُون(2)
تمام انسانها را در موقف حساب نگاهدارید که در آنچه انجام دادند مسئولند.
ٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلا(3)
همانا چشم و گوش و دل نسبت به برنامههائى که داشتند مسئول هستند.
من نامههاى زیادى در ایام تبلیغ در ماه رمضان و محرم و صفر در اغلب مناطق ایران از نوعروسان و جوانان تازه ازدواج کرده به دستم رسیده، و در حل اختلاف
بسیارى از خانوادهها شرکت داشتهام، درصد بالائى از تقصیرات مربوط به بزرگترها و اطرافیان بوده، علت اختلاف به طور اغلب توقعات بیجاى پدر شوهر و بخصوص مادر شوهر، یا ذره بینى پدر و مادر عروس نسبت به داماد، یا به فرموده حضرت صادق علیهالسلام منشأ برخوردها و درگیرىهاى خلاف اخلاق و خلاف دین متأسفانه حسد بوده است، البته بعضى از نوعروسها هم در ایجاد پارهاى از درگیرىها بىتقصیر نبودهاند، که به خاطر سن کم آنها، و عدم تجربهشان قابل گذشت بوده، که بزرگترها گذشت نمىکردند، و در نتیجه آتش اختلاف شعلهور مىشده، و کمبودهاى اخلاقى و دینى هم به شعلهورتر شدنش بیش از پیش کمک مىکرده تا جائى که گاهى زندگى دو جوان از گل تازهتر، به هم مىپاشید، و آرزوها بر باد مىرفت.
مىدانید که هر انسانى چه مرد و چه زن فطرتا طالب استقلال، و عاشق آزادى خدا داده است، سلب این آزادى و استقلال از نظر اسلام به وسیلهى هر کس، یا نسبت به هر انسانى باشد گناهى بزرگ و معصیتى زشت است.
طرح توجه به زن حامله، و حفظ امنیت او، در این بحث به معناى این نیست، که در دوران غیر باردارى، بىتوجهى به او، یا بدخلقى با وى بىمانع است، به خاطر ارتباط با بحث نطام خانواده از نظر اسلام است، و حساسیت موقعیت زن باردار، و گرنه در هر زمان و در هر شرطى از شرایط رعایت آزادى و استقلال انسانها از طرف همگان لازم و واجب است.
اگر براى خانوادهها واقعا امکان هست، و در مضیقه و سختى قرار نمىگیرند، از ابتدا سعى کنند، زندگى عروس و داماد را مستقل و جدا قرار دهند، و با آنان برخوردى بدون توقع، و برخوردى همراه با گذشت و خلاصه برخوردى اسلامى، انسانى و عاطفى داشته باشند.
پدر و مادر دو طرف با آنان به عنوان دیدن فرزند و اقوام به عنوان صلهى رحم رفت و
آمد کنند، و آنان را در خانه خود با آغوش باز بپذیرند، و در این رفت و آمدها از غیبت و تهمت و دخالت و چون و چرا، و دلسرد کردن عروس یا داماد از یکدیگر بپرهیزند، که اینگونه امور از خوى حیوانیت بدتر و شباهت به یک نوع درندگى دارد!
و اگر امکان تهیهى مکان مستقل براى هیچ یک از دو خانواده، جهت عروس و داماد نیست، قسمتى از منزل خود را در اختیار آنان قرار دهند، و سعى داشته باشند زندگى شیرین آن هم در بهترین وقت، که عشق آن دو نفر نسبت به هم موج مىزند، به کامشان تلخ نشود.
عروس در خانواده داماد، امانت الهى است، که با هزاران آرزو و با دلخوشى دست از زندگى قبل شسته و به زندگى جدید قدم گذاشته، و داماد در خانواده عروس نعمت حق است، که باید از این نعمت همچون فرزندان خودشان رعایت نمایند، که اینگونه رعایتها بنابر آیات قرآن مجید و روایات عبادت است، و اجر عبادت رضاى حق و بهشت جاوید قیامت است.
پدر و مادر داماد، و همچنین پدر و مادر عروس، در ایام عروسى خودشان یا از دست اطرافیان و نزدیکان خیر و کرامت دیده و در جنب آنان زندگى را در ابتداى کار و در بهار جوانى شیرینتر از عسل گذراندند، یا بر عکس در آن موقعیتى که عروس و داماد باید شیرینترین روزگار را مىگذراندند، از دست پدر شوهر و مادر شوهر و خواهر شوهر، و از دست پدر و مادر عروس تلخىها دیدند، و رنج فراوان کشیدند، در هر صورت امروز که خود عروسدار و داماددار شدهاند، خود را جاى آن دو جوان بگذارند، و حساب کنند که حفظ امنیت و آرامش آن دو، و پرهیز از دخالتهاى بیجا در زندگى آن نوگلان تازه به هم رسیده چگونه صفا و صمیمیت و عشق و علاقه و دلبستگى را در فضاى زندگى آنان حفظ مىکند، و زمینه مىدهد که ایام را به کام بگذرانند، و از مواهب الهى با شادى و خوشى بهره ببرند، و بالعکس دخالتهاى بیجا، و بگومگوها، و رو ترش کردنها، و توقعات خارج از حدود، و
بدخلقىها، چگونه کام آنان را تلخ، و از زندگى دلسرد، و گاهى باعث به هم خوردن آرامش و امنیت، و ایجاد کینه بین دو خانواده، و در نتیجه آتش گرفتن بساط زندگى دو جوان بىگناه است.
یادم مىآید که در اصول شریف کافى این روایت بسیار عالى را دیدم، که وقتى حضرت آدم لحظات اول زندگى را در زمین شروع کرد، امام ششم علیهالسلام مىفرماید اولین سختى که در همان اولین لحظات حیات او، حضرت حق به عنوان نصیحت، و مایه و سرمایه براى یک زندگى پاک به وى فرمود این بود.
آنچه را براى خود مىخواهى براى دیگران هم بخواه، و آنچه را براى خود نمىپسندى براى دیگران هم مپسند.
آرى پدران و مادران داماد، پدران و مادران عروس، اطرافیان و بستگان عروس و داماد، آنچه را در زندگى براى خود مىپسندید، براى آن دو نفر هم بپسندید، و هر چه را براى خود نمىخواهید براى عروس و داماد هم نخواهید، که این اصل اگر از طرف همه مردم، نسبت به همگان رعایت شود، مشکلى پیش نمىآید، و مشکل پیش آمده هم به آسانى حل و فصل مىشود.
اکنون به دو آیه از قرآن مجید در رابطه با ایام باردارى زن عنایت کنید:
وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلى وَهْن(4)
ما سفارش پدر و مادر را به انسان نمودیم، خصوصا مادر که به او حامله شد و در آن مدت حاملگى دچار ناتوانى روى ناتوانى بود.
وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْها(5)
و انسان را به احسان در حق پدر و مادر سفارش کردیم، مادرش نه ماه بار حمل را با رنج و زحمت تحمل کرد، و با درد و مشقت هم او را به زمین گذاشت.
به نظر شما در این دوران سخت، دوران ضعف روى ضعف، دوران رنج و مشقت، و اضطراب و دلهره نباید از زن باردار حرمت نگاه داشت، و تمام مسائل لازم را در حق او رعایت کرد، رعایت حال او در درجهى اول از نظر شرعى و عرفى و اخلاقى بر عهدهى شوهر و در مرحلهى بعد بر عهدهى تمام اطرافیان اوست، تا سلامت مادر و طفل در رحم از نظر جسمى و روانى حفظ شود.
1) حجر / 93 – 92.
2) صافات / 24.
3) اسرا / 36.
4) لقمان / 14.
5) احقاف / 15.
