»یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ نارا…«
»تحریم / 6«
در یک آیه در سوره مبارکه تحریم مسئولیت بسیار سنگینى را متوجه سرپرست خانواده مىکند، که در عین سنگینى داراى منابع دنیائى و آخرتى است.
اگر تمام مردم بخصوص آنان که عهدهدار مسئولیت زن و فرزند هستند به این آیه شریفه توجه مىکردند، درصد عمدهاى از مشکلات خانوادهها حل مىشد، و بىنظمى و اضطراب و ناامنى از محیط خانه رخت مىبست، و نابسامانیها به سامان مىرسید.
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَیْها مَلائِکَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا یَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُون(1)
اى کسانى که ایمان آوردید خود و خانواده خود را از آتش دوزخ نگاه دارید، آتشى که آتش افروزش انسان و سنگ است، بر آن آتش ملائکه خشن و نیرومند و پرقدرت مأمورند، امر و دستور خدا را نافرمانى نکنند، آنچه به آنان حکم شود انجام دهند.
آرى، این مسئولیت عظیم بر عهدهى سرپرست خانواده است، که اهل بیت خود را با سوق دادن به توحید، ایمان به قیامت، ترساندن از عذاب الهى، آراستن به تقوا، مؤدب نمودن آنان به آداب و اخلاق اسلامى، ایجاد زمینه رشد و کمال، و تربیت و تعلیم، از عذاب روز قیامت حفظ کند.
اینکه آیهى شریفه مىفرماید آتش افروز آن آتش انسان است، مسئله بسیار بسیار ظریف و مهمى است.
از آیات قرآن مجید به صراحت استفاده مىشود، که عذاب روز قیامت ماده و ریشهاش گناه و معصیت است، در حقیقت ماهیت جرم و جریمه یکى است.
بر خلاف جرم و جریمه در دنیا که اختلاف ذاتى و ماهیتى دارند، اگر کسى خلاف دستورات راهنمائى و رانندگى جرمى مرتکب شود مثلا از دست چپ خیابان براند، یا به خیابانى ورود ممنوع وارد شود، چند هزار تومان او را جریمه مىکنند، در اینجا جرم، عملى انسانى، ولى جریمه برنامهاى مالى است، بین عمل و مال اختلاف ماهیت وجود دارد، ولى در نظام هستى ماهیت جرم و جریمه یکى است به این معنا که جریمه قیامتى متخلف همان متخلف همان تخلف است که به صورت آتش از وجود خود او زبانه مىکشد.
هر گناهى چه عملى چه اخلاقى، چه رابطى، چه مادى، چه معنوى وقتى از انسان صادر شود به این معناست که انسان قبول آتش کرده، ولى ظهور این آتش و سو زندگى آن مربوط به روز قیامت است.
بسیارى از مردم عمرى است مرتکب انواع گناهان مىشوند، عضو سالم از گناه براى خود باقى نگذاشتهاند، اینان در حقیقت آتش فراوانى در وجود خود انبار کردهاند، که روز کنار رفتن و پردهها و حجابها این آتش به صورت آتش مادى ظهور مىکند، و صاحبش را براى ابد اسیر خود مىکند.
در این زمینه به دو آیه از قرآن مجید توجه کنید.
إِنَّ الَّذینَ یَکْتُمُونَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْکِتابِ وَ یَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَناً قَلیلاً أُولئِکَ ما یَأْکُلُونَ فی بُطُونِهِمْ إِلاَّ النَّارَ وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیم(2)
آنانى که آیاتى از کتاب نازل شده را کتمان کردند، تا نور هدایت به مردم نرسد، و آن را به بهاى اندک فروختند، تا شکمى سیر کنند، بدانند که این خوراک آنان نیست مگر آتش، خداوند در قیامت با آنان سخن نگوید، و از پلیدى پاکشان ننماید، و براى آنان عذاب دردناک است.
إِنَّ الَّذینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامى ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعیرا(3)
آنان که اموال یتیمان را به زور و ستم مىخورند، در حقیقت آتش مىخورند، به زودى آتش جهنم آنان را خواهد گرفت.
در هر دو آیه خوردن حرام را خوردن آتش دانست، گر چه امروز بصورت لقمه لذیذ است ولى فردا حقیقت ذاتى خود را به صورت آتش آشکار نشان مىدهد.
این گفتار وجود مقدسى است که هستى و آفرینش و جن و ملک و عرش و فرش و مرد و زن جلوه اراده او هستند.
اوست که گناه و معصیت را آتش مىبیند، گر چه ما آن را عملى لذت بخش و لقمهاى لذید مىنگریم، او خوردن آتش را در همان زمان انجام معصیت مشاهده مىکند، گر چه ما آن را نبینیم، او براى این آتش سوزندگى عجیبى مىبیند، گر چه ما این سوزندگى را حس نکنیم.
فرداى قیامت است، که از دیده مردم به خاطر دیدن نامحرم، از گوش مردم به خاطر شنیدن حرام، از زبان مردم به خاطر غیبت و تهمت و فحش و باطل گوئى، از
شکم مردم به خاطر خوردن حرام، از شهوت مردم به خاطر زنا، لواط، استمناء، از دست مردم به خاطر ظلم و ستم، تقلب و حیله، امضاى ناحق، نوشتار گمراه کننده، و از قدم مردم به خاطر رفتن در مجالس حرام آتش شعله مىکشد، و صاحب این اعضا و جوارح بدکار دچار درد و رنج و ناراحتى مىگردد، و نجاتى براى او نیست.
اى سرپرست خانوادهها، خانواده خود و خود را از چنان آتشى که محصول گناه و معصیت است حفظ کنید، و تقواى الهى را در تمام زمینههاى زندگى مراعات نمائید، خود و اهل بیت خود را براى چند روزه دنیا و لذات تمام شدنى، و ثروت از دست رفتنى دچار عذاب ابد الهى که آتش افروزش وجود خود انسان است ننمائید.
از جمله از مواد آتشزا سنگ است، ذغال سنگ را همه مىشناسید، مادهى سخت و محکمى است، حرارتش زیاد و زمان سوختنش طولانى است.
در دل زمین میلیونها سال است ذغال سنگ و مواد مذاب و آتشین در کار است، فشار این موارد مذاب گاهى به صورتى است که از قله کوههاى آتشفشان ظاهر مىشود، و هر چه را در راه خود مىبیند مىسوزاند و نابود مىکند، آتش این مواد تمام شدنى نیست، بلکه به فرموده قرآن مجید در آینده نسبت به همه جاى زمین فراگیر است، تا جائى که تمام دریاها شعلهور گردند:
وَ إِذَا الْبِحارُ سُجِّرَت(4)
این حقیقتى است که دانشمندان امروز هم پیشبینى کردهاند، که در آینده زمین تبدیل به یک گلوله آتشین مىشود.
یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْض(5)
روزى که زمین غیر از این زمین شود.
با توجه به وضع درون زمین که دریائى شگفتآور از مواد مذاب و آتشزا است، و با توجه به آینده زمین که گلولهاى آتشین است، به قبول روایاتى که مىگویند جهنم و طبقاتش در همین زمین است تن مىدهیم.
آتش آن روز، آتش افروزش انسان و سنگ است، انسان مواد آتش زایشگناه و زمین ماده آتشزایش سنگ است، سنگهاى درون و برون زمین که حجم و وزنش کم نیست علاوه بر آن دائمى و همیشگى است و ابدى شدن این سنگ آتشزا به اراده حضرت اوست، چنانکه ابدى شدن انسان در جهان آینده به اراده وجود مبارک اوست.
بنابراین واقعیات، سرپرست خانه و خانواده به این نداى ملکوتى و آسمانى بیش از پیش گوش جان بسپارد که:
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ نارا(1)
دست و پنجه نرم کردن با سرپرستهاى آتش قیامت که ملائکه غلاظ و شداد هستند کار احدى نیست، اهل جهنم ضعیف و ذلیل و محکوم و راه فرارى براى آنان وجود ندارد.
مردم سبک وزن و ذلیل و پست، جایگاه قیامتى آنها هم پست است، جهنم، جهنمى که روى همین زمین است، جهنمى که آتش افروزش انسان و سنگ است، جهنمى که کارگردانانش خشن و سختگیرند، جهنمى که عذابش فراگیر، سنگین، سوزنده و دائمى است، و اهلش نه مرگ دارند نه حیات مطلوب.
ثُمَّ لا یَمُوتُ فیها وَ لا یَحْیى(6)
در آن جایگاه نه بمیرد، و نه زنده برخوردار را از زندگى باشد.
1) تحریم / 6.
2) بقره / 174.
3) نساء / 10.
4) تکویر / 6.
5) ابراهیم / 48.
6) اعلى / 13.
