مشهور است یکى از امراء بزرگ، طبیب حاذقى را به مدینه فرستاد، تا مردم را مجانى معالجه کند، مدتى در مدینه ماند، ولى بسیار کم به او مراجعه شد، یا
مراجعه کننده نداشت، از این مسئله شگفتزده شد، خدمت رسول خدا شکایت برد، حضرت فرمود وضع این شهر همین است، زیرا من به مردم گفتهام، تا به طور کامل میل به غذا ندارید نخورید، و تا به طور کامل سیر نشدید از غذا دست بردارید، عرضه داشت شما تمام قوانین طب و بهداشت را در همین یک دستور بیان کردهاید، به این خاطر مردم این شهر به سادگى مریض نمىشوند!
على علیهالسلام دستور بسیار مهمى براى شروع غذا دارند، مىفرماید:
ابدأوا بالملح فى اول طعامکم، فلو یعلم الناس ما فى الملح لاختاروه على التریاق المجرب(1)
غذا را با چشیدن نمک شروع کنید، اگر مردم منفعت این کار را مىدانستند، آن را بر داروى تجربه شده اختیار مىکردند.
رسول حق از خوردن غذاى داغ منع فرمودند، اعلام داشتند خداوند برکت را در غذائى که حرارت و داغى آن نشسته قرار داده است، و نیز از فوت کردن به غذا براى نشاندن حرارتش نهى نموده(2)
از اینکه انسان غذا بخورد، و جاندارى در آنجا حضور داشته باشد، و انسان به او بىتوجهى کند شدیدا منع شده.
نجیح مىگوید حضرت مجتبى علیهالسلام را دیدم در حال غذا خوردن است و سگى پیش روى آن حضرت قرار دارد، یک لقمه خودشان مىخورند، و یک لقمه براى سگ قرار مىدهند، عرضه داشتم چرا این حیوان را از کنار سفره خود نمىرانید، فرمود بگذار، همانا از خداوند حیا مىکنم، که صاحب جانى در حالت خوردن مرا بنگرد، و من نسبت به او بىتفاوت باشم!(3)
آرى باید خورد و باید خوراند، که خوردن لازمه بدن، و خوراندن، تجلى اخلاق و کرامت، و رفع مشکل نیازمندان، و موجب ثواب و مغفرت، و لطف و رحمت حق است.
سختگیرى در این زمینه به اهل و عیال و به ارحام و به مردم عملى دور از انصاف و همرنگى با شیطان است.
حضرت مجتبى علیهالسلام فرمود در غذا و غذا خورى دوازده خصلت است که بر هر مسلمانى شناخت آن واجب است: شناخت نعمت و خالق نعمت، و رضا به قضاى حق در امر روزى، گفتن بسم الله در ابتداى غذا، شکر نعمت پس از پایان غذا، وضو قبل از خوردن، نشستن به طرف دست چپ، خوردن با سه انگشت، لیسیدن انگشتان، خوردن از آن چه در سفره پهلوى انسان است، کوچک گرفتن لقمه، خوب جویدن و کمتر نظر انداختن به آنان که دور سفره نشستهاند(4)
حضرت رضا علیهالسلام سفارش فرمودهاند غذاى خود را در شب مختصر کنید، زیرا به شایستگى و لاغرى شما کمک مىکند(4)
رسول حق صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:
هر کس تسبیح و تمجیدش در پیشگاه حق زیاد، و خوراک و نوشیدنى و خوابش کم باشد، مورد اشتیاق ملائکهى الهى است(5)
و نیز فرمود: در لباس و خوراک و نوشیدنى انصاف را نسبت به بدن و شکم مراعات کنید، همانا این رعایت جزئى از نبوت است(4)
على علیهالسلام فرمود:
قلة الغذاء کرم النفس و ادوم للصحة(4)
کم خورى بزرگوارى وجود، و براى سلامت بدن پردوامتر است.
و نیز فرمود:
اذا اراد الله سبحانه صلاح عبده، الهمه قلة الکلام و قلة الطعام، و قلة المنام(4)
چون حضرت حق صلاح بندهاش را بخواهد، کمحرفى، و کمخورى، و کم خوابى را به او الهام مىنماید.
مسائل مهم دیگرى که به طور جدى و قطعى باید در درجهى اول سرپرست خانه و سپس اهل خانه رعایت کنند، پرهیز از مواد دودى از قبیل سیگار، قلیان، و مواد مخدر است.
مواد دودى به هر نوعش به نظر بعضى از فقهاى شیعه حرام شرعى است، زیرا به تدریج بنیان سلامت را تهدید، و گاهى منجر به مفاسد اخلاقى و اجتماعى مىشود.
دیگر چیزى که اسلام نسبت به آن نهى اکید فرموده اشتراک در شانه، حوله، و مسواک و سایر وسائلى است که معمولا جنبهى شخصى دارد.
امید است این مسائل از جانب تمام خانوادهها و بخصوص سرپرستان خانواده، و جهت حفظ سلامت جسم، و اخلاق و روان همه رعایت شود، که رعایت این دستورات چون دستورات دینى است عبادت، و سرپیچى از آن معصیت و موجب عتاب و عقاب حق است.
1) وسائل، ج 16، ص 520.
2) وسائل ج 16، ص 518.
3) میزان الحکمة، ج 1، ص 125.
4) همان مدرک.
5) میزان الحکمة، ج 1، ص 116.
