پدران و مادران باید به این معنا توجه کنند، که روزى خود آنان جوان بودند، و در آتش اشتیاق زن گرفتن، و شوهر کردن مىسوختند.
آرزو داشتند هر چه زودتر پدر و مادرشان وسیلهى ازدواج آنان را فراهم کنند، و بدون سختگیرى و تحمیل شرایط سخت سفره ازدواج آنان را در فضائى باصفا و چهارچوبى غرق عشق و محبت پهن نمایند، و اگر ملاحظه مىکردند پدر یا مادرشان، نسبت به این مسئله وارد برنامههائى مىشدند، که این سنت پاک الهى را به تأخیر مىانداخت، یا در راه آن ایجاد دست انداز مىکرد، یا وضع پدر و مادرشان مانع تراشى بوجود مىآورد، سخت آشفته مىشدند، و حالات درونى آنان به هم مىخورد، و نسبت به پدر و مادر خویش بدبین و در نهایت کینهدار مىشدند.
امروز که مىخواهند پسر زن بدهند و یا دختر به خانه بخت بفرستند خود را به جاى فرزند خود به حساب آورند، و آمال و آرزوى وى را، و طغیان آتش شهوت او را، و عشق آتشینش را به تشکیل زندگى جدید لحاظ کنند، باشد که خود را به جاى او حساب کردن موجب دست برداشتن از سختگیرى شود، و زمینهى زن گرفتن پسر یا شوهر کردن دختر به آسانى و سهولت فراهم آید.
وجود مبارک امیرالمؤمنین علیهالسلام در روایتى بسیار مهم به این مسئلهى فوق العاده با ارزش که خود را میزان بین خود و دیگران قرار بده بدین صورت اشاره فرموده:
اجعل نفسک میزانا فیما بینک و بین غیرک، و أحب لغیرک ما تحب لنفسک، و اکره و له ما تکره لها، لا تظلم کما لا تحب أن تظلم، و أحسن کما تحب أن یحسن إلیک، و استقبح لنفسک ما تستقبحه من غیرک، و ارض من الناس ما ترضى لهم منک(1)
وجود خود را براى توجه به واقعیات زندگى و درک بیشتر از مسائل انسانى میزان بین خود و غیر خود قرار بده و، و دوست داشته باش براى دیگران آنچه را براى خود دوست دارى، و کراهت داشته باش براى غیر خود، آنچه را براى خود کراهت دارى، و به دیگران در هیچ زمینهاى ستم روا مدار، چنانکه دوستندارى به تو ستم شود، و به همهى مردمى نیکى کن، چنانکه دوست دارى به تو نیکى کنند، براى خود قبیح بدان آنچه را از دیگران قبیح مىدانى، از مردم خوشنود باش، آنچه را که از خود نسبت به آنان خوشنود هستى.
حضرت مجتبى علیهالسلام فرموده:
صاحب الناس مثل ما تحب أن یصاحبوک به(2)
با مردم به گونهاى زندگى کن، که دوست دارى با تو زندگى کنند.
این است خواسته بر حق اسلام از تمام مردم، این است دستورات ثمربخش دین، این است آن روشى که زندگى را با دیگران آسان مىنماید، و از هجوم گناه به دایره حیات جلوگیرى مىکند، و برنامه زندگى را از نور و صفا و عشق و وفا، و سلامت و صمیمت، و سادگى و آسانى پر کرده و شیرین مىنماید.
پدران و مادران آنچه را در مسئلهى ازدواج در روزگار جوانى براى خود دوست داشتید، و آن عبارت بود از اینکه با خانوادهاى هم شأن خود ازدواج کنید، در برنامه ازدواج، هر دو خانواده از شرایط سنگین و غیر قابل تحمل بپرهیزند، هر چه زودتر زمینهى ازدواج را فراهم آورند، از مخارج کمرشکن دورى کنند، از حرف و نقل زیاد کناره گیرى نمایند، امروز همان را براى فرزند خود دوست داشته باشید.
وسیله شدن براى ازدواج، در پیشگاه حق ثواب بسیار دارد، شما اى پدران و مادران زودتر از دیگران براى فرزندان خود وسیلهى ازدواج شوید، و این راه را تا آخر با عشق و محبت و شیرینى و کرامت طى کنید.
رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:
من عمل فى تزویج بین المؤمنین حتى یجمع الله بینهما زوجه الله ألف امرأة من الحور العین و کان له بکل خطوة خطاها أو بکل کلمة تکلم بها فى ذلک عمل سنة(3)
هر کس در فراهم آوردن زمینه ازدواج پسران و دختران اهل ایمان زحمت بکشد، تا خداوند مهربان آنها را به یکدیگر برساند، مزدش هزار حوریه بهشتى است، و براى هر قدمى که برداشته یا هر کلمهاى که در این زمینه گفته ثواب یک سال عبادت است.
آنان که در امر ازدواج سختگیرى مىکنند، با اینکه مىتوانند به آسانى و سادگى زمینه تحقق آن را فراهم کنند، خود را از چه ثواب عظیمى نزد حق محروم مىکنند!!
اینان جواب فرزندان خود را اگر دچار فساد شوند، یا ضربه فکرى و بدنى به آنان وارد شود، یا دچار اختلال روحى گردند، در دادگاه عدل الهى در صحنهى وحشتناک محشر چه خواهند داد؟!
موسى بن جعفر علیهالسلام از طریق نامهاى از عمهى بزرگوار خود درخواست کردند، فلان مالى که دارى براى کمک به مهریه عیال محمد به جعفر بفرست، چون نامه را به آن زن با کرامت دادند، بدون فاصله به این مسئله اقدام کرد، متن نامه چنین بود:
خداوند را در قیامت سایهاى است که از آن جز پیامبر، یا وصى پیامبر، یا کسى که برده مؤمنى را آزاد کند، یا قرض مؤمنى را ادا نماید، یا مؤمن بىزنى را زن دهد بهرهمند نگردد(4)
امیرالمؤمنین علیهالسلام فرمود:
…و أعظم الخطایا إقتطاع مال امرء مسلم، و أفضل الشفاعات من تشفع بین اثنین فى نکاح حتى یجمع الله شملهما(5)
و بزرگترین گناه تجاوز به مال مسلمان است، و برترین میانجیگرى وساطت در امر ازدواج است.
امام صادق علیهالسلام فرمود:
من زوج عزبا کان ممن ینظر الله الیه یوم القیامة(6)
هر کس بىزنى را زن دهد، از آنانى است که خداوند در روز قیامت به او به دیده لطف و رحمت نظر کند.
و نیز آن حضرت فرمود:
أربعة ینظر الله الیهم و یوم القیامة: من أقال نادما، او أغاث لهفانا، أو أعتق نسمة، أو زوج عزبا(6)
خداوند به چهار نفر در قیامت نظر لطف مىاندازد، کاسبى که جنس پس آورده را قبول کند، آنکه غمى را از دلى بزداید، کسى که بندهاى را آزاد کند، و آنکه انسان بىزنى را زن دهد.
رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:
هر کس قرار ازدواجى را بهم بزند، و زن و مردى را از هم جدا کند، در دنیا و آخرت دچار غضب و لعنت خدا شود، و بر حضرت حق است که هزار سنگ آتشین بر سر او ببارد، و هر کس در جدائى بین مرد و زنى بکوشد ولى به ثمر نرسد، دنیا و آخرت دچار خشم و لعنت حق شود، و دیدار رحمت حق بر او حرام گردد(6)
اى کاش تمام پدران و مادران از این معانى خبر داشتند، تا با عمل به این واقعیات از ثواب عظیم الهى بهرهمند مىشدند، و اى کاش خبرداران از این مسائل از تکبر از عمل به این دستورات پرهیز مىکردند، تا در قیامت دچار خشم و لعنت عذاب ابد حق نشوند.
1) بحار، ج 77، ص 203.
2) میزان الحکمه، ج 6، ص 316.
3) ازدواج در اسلام / 18.
4) ازدواج در اسلام / 19 – 18.
5) همان مدرک.
6) همان مدرک / 21 – 20.
