اگر کودکان با عدالت زندگى کنند، عادلانه رفتار کردن را مى‏آموزند

کودکان تمایل دارند درباره‏ى عدالت بسیار منطقى باشند. در نظر آنان، عدالت به معناى راستى و بى‏عدالتى به معناى نادرستى است. آنان در بازى‏هاى خود از قوانین روشنى پیروى مى‏کنند که مشخص مى‏سازد چه چیزى درست است و انتظار دارند دیگران نیز آنها را به کار گیرند. البته، در زندگى واقعى چنین چیزى وجود ندارد – اگر چه همه‏ى ما گاهى آرزو کرده‏ایم اى کاش براى زندگى یک کتاب قانون وجود داشت که راه درست را دقیقا به ما نشان مى‏داد و همه به آن احترام مى‏گذاشتند.

ما بزرگسالان به فراز و نشیب‏هاى زندگى و به این واقعیت که زندگى همیشه آن گونه که ما تصور مى‏کنیم پیش نمى‏رود، عادت داریم. براى کودکان این واقعیت که زندگى ممکن است همیشه منصفانه نباشد، درک کردنى نیست. آنان بر این تصورند که باید باشد، و در غیر این صورت سرخورده مى‏شوند. وقتى سالى هفت ساله ناله کنان نزد مادر شکایت مى‏کند که بازى بچه‏هاى همسایه منصفانه نیست، مادر شاید وسوسه شود که بگوید «زندگى منصفانه نیست.» اما این حرف، پاسخ درستى براى‏

دلواپسیهاى منطقى سالى به شمار نمى‏رود. او باید بتواند بگوید چرا احساس مى‏کند این بازى منصفانه نیست و انتظار دارد چگونه باشد و چطور مى‏توان آن را تغییر داد. اگر مادر سالى این پرسشها را با او در میان بگذارد و با علاقه و شکیبایى به شکایات او گوش دهد، مى‏تواند به تدریج گفت و گویى مثبت‏تر درباره‏ى موضوع پیش بکشد، با این پرسش که «به نظر تو این بازى باید چگونه باشد؟» و «چه کار مى‏توان کرد که دفعه‏ى بعد بازى بهتر انجام شود؟» توجه به آنچه مى‏تواند در آینده به طور متفاوت انجام شود، ممکن است به سالى کمک کند با خوشبینى در مورد بازى بهتر در تجربه‏ى بعدى، احساسات سرخورده‏ى خود را تسکین بخشد.

چنین گفت و گویى همچنین زمانى که در مورد منصف بودن در خانه اختلاف عقیده وجود دارد، مى‏تواند به کاسته شدن از تنش اعضاى خانواده کمک کند. یک گفت و گوى بى‏پرده اجازه مى‏دهد افراد خانه نظرهاى خود را با یکدیگر مبادله کنند و بفهمند دفعه‏ى بعد چگونه مى‏توانند به گونه‏اى متفاوت ببینند یا رفتار کنند. متأسفانه، ما هر اندازه آگاهانه بکوشیم منصف باشیم، باز هرگز نخواهیم توانست همه‏ى اطرافیان خود را راضى نگاه داریم.

ما پدر و مادرها ممکن است مایل باشیم فکر کنیم که نظر ما درباره‏ى عدالت نظر درستى است؛ اما باید به خاطر داشته باشیم که هر یک از اعضاى خانواده به گونه‏اى متفاوت مى‏اندیشد و انصاف و عدالت اغلب به‏

وسیله‏ى کسى که آن دیدگاه را ارائه مى‏دهد معنى مى‏شود. آنچه اهمیت دارد این است که کودکان ما درک کنند نیت ما این است که منصف باشیم و بدانند آماده‏ایم درباره‏ى نظرها و علایق آنان گفت و گو کنیم. وقت گذاشتن براى شنیدن حرف‏هاى کودکان که به آنان کمک مى‏کند احساساتشان را طبقه بندى کنند و بهترین دیدگاه‏هاى خود را جامه‏ى عمل بپوشانند، راهى است براى نشان دادن اهمیتى که ما براى اجراى عدالت و انصاف در زندگى روزمره قایلیم.