روش فعال (هادی(: به تفاوت های فردی و نیازهای روانی دانش آموزان توجه می شود و به تناسب نیازهای روان شناختی هر یک پاسخ متفاوت و مرتبطی را می دهد. از هر گونه پاسخگویی کلیشه ای و قالبی پرهیز می کند. چه بسا پاسخ ها در تعامل با دنیای دانش آموز خودبخود داده می شود.
روش غیر فعال (عایق(: بیش از آن که در پی افتراق و اصالت دادن به تفاوت ها و تمایزها باشد در پی همسازی، همنوایی افراد است.
مربی در این روش انتظار دارد که هر مخاطبی در چارچوب از پیش تعیین شده و پاسخ های از قبل داده شده خود را منطبق سازد. این همسازی با نوعی رام سازی و اطاعت محض همراه است.
روش فعال (هادی(: نیازها، نگرش ها و گرایش های دانش آموز پذیرفته می شود و به اظهار نظرها و انتقادات و پیشنهادات گوش داده می شود، از آن ها در مباحث و سایر موقعیت های آموزشی و تربیتی استفاده می گردد.
روش غیر فعال (عایق(: عقاید و نظرات دانش آموز به ندرت ترغیبت یا پذیرفته می شود. فرصت کمی برای بحث و تبادل نظر در بر دارد. وقتی گفتگو یا بحث دو جانبه آغاز می شود گوینده سعی در کنترل و محدود کردن و جهت دادن تحلیلی به آن است.
روش فعال (هادی(: مربی سعی می کند مصادیق و تمثیل های بحث خود را در در عداد تجربه دانش آموز و اقعیت های دنیای پیرامون او تنظیم کند و از بحث های انتزاعی و خودمدارانه اجتناب می کند.
روش غیر فعال (عایق(: در این روش مربی بدون توجه به واقعیت ها و درگیری ذهنی و عاطفی معمولی زندگی دانش آموز، خصوصا بر اساس تجربیات و ادارک های شخصی و اختراعی خود مباحث را تنظیم می کند.
روش فعال (هادی(: به دانش آموزان اجازه داده می شود که بدون هیچ گونه ترس و هراس و یا خود سانسوری به راحتی بتوانند احساسات، برداشت ها و عقاید خود را نسبت به جدی ترین و مقدس ترین مسایل دینی مطرح کنند.
روش غیر فعال (عایق(: دانش آموزان را در یک محدوده ی کنترل شده و در چارچوب منطق عرضی و رسمی مباحث خود را به صورت کلیشه ای و عاطفه کارانه مطرح می کنند تا احتمال هر گونه اتمام و شبهه ای برای آنها نباشد.
روش فعال (هادی(: مهارت مربی تربیتی آماده ساختن دانش آموزان برای اظهار نظر آزاد، طرح سؤالات و ابهامات و بیان تفسیرهای مختلف جهت کشف تمایلات خودانگیخته شنوندگان و شناسایی نقاط کور بحث می باشد. روش غیر فعال (عایق(: مربی سعی می کند از هرگونه سؤال و اظهار نظری که روال معمولی و عادی بحث را از مسیر از پیش تعیین شده خارج می سازد جلوگیری به عمل آورد.
روش فعال (هادی(: زیباسازی فضای گفتگو از طریق خوش خلقی، گشاده رویی، سعه صدر، بردباری و خوش بینی مربی نسبت به دانش آموزان از جمله مهم ترین شرایط تربیت دینی مؤثر و نافذ است.
روش غیر فعال (عایق(: ایجاد محیط جدی و قاطع همراه با توسعه و گسترش فاصله کاذبی بین مربی و متربی، بتوان با اقتدار مداری و تحکم، نظرات خود را بر مخاطب تحمیل کند.
روش فعال (هادی(: بارورترین روش های تربیتی، ایجاد طبیعی ترین، ارتجالی ترین و صمیمی ترین موقعیت ها برای طرح مسائل در جمع دانش آموزان است.
روش غیر فعال (عایق(: هدف، ایجاد موقعیت هایی است که در سریع ترین زمان بتوان بیشترین مطالب را در رسمی ترین شرایط منتقل نمود.
روش فعال (هادی(: هدف از تربیت دینی توسعه ظرفیت ذهنی مخاطب و مستعد کردن او برای ورود به عرصه اندیشه و نظر و مهارت تشخیص بین خیر و شر در امور زندگی می باشد.
روش غیر فعال (عایق(: هدف از تربیت دینی، افزایش اندوخته های ذهنی و اطلاعات علمی و دینی به دانش آموز است و القاء آنچه که به نظر مربی درست است و دانش آموز باید به همان القائات تمکین کند.
روش فعال (هادی(: اهمیت این که دانش آموز چیزی را با میل و اختیار بشنود و یاد بگیرد بیشتر از اهمیت مطالبی است که باید بیاموزد.
روش غیر فعال (عایق(: مهم انتقال آن دسته از مطالب و پیام هایی است که به نظر مربی درست و واجب است و اینکه دانش آموز با چه اعتقاد و تمایلی بدان توجه کند و یا نکند فرع بر آن است.
روش فعال (هادی(: جنبه های غیر کلامی مربی از جمله آهنگ گفتار فراز و فرود کلمات، صمیمیت و صداقت در بیان مطالب، استحکام و انعطاف کلامی، کیفیت نگاه به دانش آموز و حرمت و کرامت شنونده بیش از متن گفتار اهمیت دارد.
روش غیر فعال (عایق(: متن گفتار و نفس پیام بدون توجه به آرایه ها و پیرایه های آن محور اصلی و دلمشغولی بنیادی گوینده است.
روش فعال (هادی(: مربی، فضایی از بحث و تبادل نظر ایجاد می کند که دانش آموزان در شکل دهی و غنی سازی بحث مشارکتی فعال و پویا دارند.
روش غیر فعال (عایق(: مربی با نوعی جهت گیری یک سویه و خطی بدون توجه به مشارکت های جمعی مطالب خود را مطرح می کند.
روش فعال (هادی(: آنچه دانش آموز می شنود و می پذیرد مهم است و دانش آموز بر اساس دریافت های خود مطالب را پردازش می کند.
روش غیر فعال (عایق(: آن چه مربی می اندیشد و می گوید مهم است و گوینده بر اساس وضعیت ذهنی خود دانش آموز را نصیحت می کند.
روش فعال (هادی(: درون سازی مفاهیم دینی مستلزم فرآیند یکپارچه سازی در مطالب جدید با ساخت های ذهنی دانش آموز است تا او بتواند مفاهیم و اندیشه های تازه را با تجربه ها، گرایش ها و نیازهای قبلی خود ارتباط معنی دار بخشد.
ساخت های شناختی و گرایش های عاطفی دانش آموز زمانی متحول می شوند که شیوه ارتباط با دانش آموز و انتقال مطالب به او از طریق خود آغازگری و فعالیت های ارتجالی و خود به خودی همراه باشد.
روش غیر فعال (عایق(: در این روش درون سازی مفاهیم، ذخیره سازی، انبار کردن مطالب و محفوظات ذهنی اصل قرار می گیرد و مطالب جدید صرفا به منزله توده های اطلاعات در ذهن دانش آموز انبار می شود بدون این که ساماندهی روانی و ارتباط دهی معنایی بین آن ها برقرار شود.
از رخنه های شناختی و گرایش های عاطفی دانش آموز به شکل یکجانبه و از طریق القاء مباحث احساسی و هیجانی صورت می گیرد.
روش فعال (هادی(: ابداع، خلاقیت، ابتکار، نواندیشی، بازبینی و بازسنجی مهم ترین ارکان تربیت فعال برای اهمیت دادن به دانش و منش دانش آموز است تا او با اعتماد به نفس، حقایق امور را کشف کند.
روش غیر فعال (عایق(: اقتباس، تقلید، نسخه برداری، اندیشه آموزی از مهم ترین ارکان تبلیغ غیر فعال است که فرد را به اتکای پیروی از دیگران به کسب حقایق می پردازد.
روش فعال (هادی(: در این روش، کمیت و کیفیت طرح مطالب دینی و موضوع سخنوری به تبع ظرفیت دانش آموز و کشش و جوشش او تغییر و تبدیل می شود.
روش غیر فعال (عایق(: در این روش میزان مطالب و انگیزه انتقال آن به تبع احساس وظیفه و تشخیصی که سخنور دارد تعیین می شود و باید دانش آموز با کوشش و نه با کشش آن را تحمل کند.
روش فعال (هادی(: در تربیت دینی فعال آن چه مهم است صرفا ارایه حقایق دینی نیست بلکه ارایه شیوه های کشف حقیقت در فرد است.
روش غیر فعال (عایق(: در تربیت فعل پذیر، آن چه مهم است انبوه سازی و تراکم محوری در دادن اطلاعات و انتقال پیام های مورد نظر مربی است.
روش فعال (هادی(: مکانزیم های ترغیب و تشویق در تربیت دینی، درونی و فطری است که با نوعی رضامندی عاطفی و روانی همراه است.
روش غیر فعال (عایق(: مکانیزم های ترغیب و تشویق بیرونی و محیطی است که با نوعی ارضاء کاذب از طریق مشوق های مادی و جایزه ای همراه است.
