دوره ی تربیتی بلوغ، از چه زمانی آغاز می شود

این دوره ی تربیتی را از حدود هفت سالگی کودک تا مرز بلوغ می دانند و هفت سال قبل را، دوره ای می دانیم که کودک را باید به بازی و انس واداشت، اما بازی او بازی با همان قالب هاست. به قصد انس گرفتن و کم کم آماده ی تطبیق دادن خود با آن ها و در آن قالب ها شکل گرفتن. تا در دوره ی نوجوانی و قبل از بلوغ، تدریجا به شکل گرفتن و شدن و از حالت صفات، تبدیل به صورت رفتار شدن، تغییر یابد. و چون صفات ملکه شد و به صورت رفتار اخلاقی توسط نوجوان پیاده شد، دیگر در هیجانات انتهای مرحله ی بلوغ، با افتادن قالب ها، او چون ساخته شده است، فرو نخواهد ریخت و نابسامان و پریشان نخواهد گشت. و خود متکی به خود، سرپا خواهد ماند و خواهد زیست و پس از آن، خود، به خودسازی می پردازد و بعدها به دیگرسازی هم، اقدام خواهد نمود.

مرحله ی پایانی نوجوانی را مرحله ی بلوغ گویند که در آن فرزند، قالب شخصیتی خود را ساخته و تمام کرده است و از آن به بعد، خود را صاحب نظر

می داند. اعتقاد و نظر داشتن به مفهوم مستقل آن، در او معنا یافته است و خیر و شر را، خود تشخیص می دهد و می خواهد با آن اعتقاد و این قدرت تشخیص، نسبت به هر نظر حق یا باطلی، اظهارنظر کند. به سویی بگرود و از سویی، بیزاری جوید. در این نقطه است که کار تربیت و تأدیب، تمام می گردد و دوره ی آن به پایان می رسد و هر چه پیش از این انجام شده است، ثمر می دهد و هر چه، صورت نیافته است، تحویل فرزند شود که آیا فرزند، بپذیرد یا، رد کند. پس تا به این نقطه نرسیده ایم، دست فرزند باید در دست ما باشد و پایش همپای ما حرکت کند. در عین حال که آزادی او را از او نگرفته ایم و او به طور کلی و وجودی، ما را که سرپرست او، مربی او، معلم او، راهنمای او هستیم، به سلامت نظر و مصلحت دانی و راهنمایی، با وساطت محبت کردن و خیرخواهی آنان، قبول دارد. ولی از حال به بعد که دست خود را بازمی گیرد و دست ما را رها می کند، دیگر باید روبروی او قرار بگیریم و تنها، چشم و گوش، او را با ما ربط دهد. ممکن است در این مرحله، ببیند و توجه باطنی کند، یا نکند و به اصطلاح چشم بینا داشته باشد یا نداشته باشد، به گوش جان بشنود یا نشنود، و بر آن چه تفکر کرده، به عمل صحیح موفق شود یا نشود، همه و همه، با اوست. لذا باید بکوشیم که قالب های فکری و عاطفی، احساسی و حرکتی و قالب های خلقی و حالات او، در مرز بلوغ را به سمتی هدایت کنیم که پذیرنده ی درستی ها، نیکویی ها، فضیلت ها و کمالات باشد. به قول برنارد شاو: سعی کنید چیزهایی را که دوست دارید بدست آورید. وگرنه ناچار خواهید شد که چیزهایی را که بدست آورده اید، دوست بدارید.