خلوص

[مطالب این بخش برگرفته از مقاله ی کلیدهای ذن نوشته ی نات هان، نیک؛ ترجمه ی ع- پاشایی می باشد.]

درخت کاج به هزار سال زنده است،

گل نیلوفر تنها به یک روز؛

ولی هر دو تقریرشان را کامل کرده اند(1)

ذهن ذن گرا می کوشد که پاک بماند. از این رو، از هر آنچه موجب تشویش شود احتراز می کند. این آموزه در «اتاق چای» کاملا آشکار است- جایی که از هر شیء مزاحم و یا تشویش بر انگیز مبراست. و آن را بسیار ساده و منزه می چینند و نگاه می دارند- این مکان های تزکیه و تهذیب نفس را تنها با یک نقاشی آب- مرکب یا گلی وحشی می آرایند. سادگی و خلوت خود سبب می شود که همین معدود عناصر تزیینی با خلوص بیشتری به چشم آیند و دریافت شوند. نقاشی آب- مرکب را بدین سبب برای این مکانهای پاک و بی آلایش بر می گزینند که رنگی نیست؛ زیرا نقاشی رنگین اگر اثر هنرمندی متبحر نباشد ممکن است خود موجب فقدان تمرکز شود و سالک از درک حقیقی آن غافل بماند. نقاش تربیت شده در طریقت ذن، باید بتواند رنگ حقیقی را در بطن مرکب سیاه اثرش آشکار سازد؛ یخ را سرد تر از آنچه واقعا هست بنمایاید؛ دریاچه را ژرف تر از آنچه هست نشان دهد؛ و برگ های پاییزی را رنگین تر از آنچه با رنگ به نقش در می آید، تصویر کند.

1) The Art of East Asia , p.508.