خلاقیت به منزله ویژگی های شخصیتی

روان شناسان ویژگی هایی را برای افراد خلاق ذکر می کنند که نقش مهمی در تولید و پردازش تفکر خلاق دارد از جمله ی این ویژگی ها؛ کنجکاوی، اعتماد به نفس، انعطاف پذیری، استقلال و. . . که در بخش های قبلی به تفصیل مورد بحث قرار دادیم. تورنس در پاسخ به این سؤال که شخصیت چه نقشی در خلاقیت دارد می گوید: «شخصیت هم می تواند خلاقیت را آسان سازد و هم مانع آن گردد.«

اولین ویژگی که معمولاً بسیار هم مورد توجه است میزان هوش این افراد می باشد. افراد خلاق در آزمون های هوش لزوماً نمره بالایی کسب نمی کنند. اما در آزمون های مربوط به سنجش «تفکر واگرا» نمره ی بالایی به دست می آورند. پس فقط افراد تیزهوش نیستند که می توانند خلاق باشند. بلکه نوع تفکر و شیوه ی پردازش اطلاعات نیز نقش مهمی دارد. تورنس (1988) معدل بهره هوشی افراد خلاق را بین 97 تا 126 بیان کرد، که نشان می دهد خلاقیت با ضریب هوشی بالای 126 رابطه چندانی ندارد.

افزون بر نقش هوش، مهم ترین ویژگیهای شخصیتی افراد خلاق عبارتند از:

1. کنجکاو و فعالند و انگیزه درونی آنها به یادگیری بسیار زیاد بوده و اهل پرسش های چالش برانگیز هستند.

2. دارای تفکر واگرا هستند و درباره ی مسائل انتزاعی در مقایسه با مسائل عینی و ملموس بهتر و عمیق تر می اندیشند.

3. از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند که این اعتماد به نفس آنها را نسبت به ترس از اشتباه و خطر کردن مصونیت می بخشد.

4. افراد ناهمنوا و به ظاهر نابهنجاری هستند که با قراردادها و قالب های رایج جامعه همخوان و همراه نمی شوند.

5. از لحاظ فکری مستقل اند و در انجام کارها فردیت گرا هستند.

6. پایداری و پشتکار بسیار بالایی دارند که به زودی تسلیم نمی شوند.

7. از نظر بیانی صریح و راحت هستند.

8. علاقه به تجربه و عمل در مواجهه با موقعیت و پدیده های اطراف دارند.

9. نسبت به محیط خودآگاهی و حساسیت بیشتری دارند.

10. شک گرا هستند و باورهای قراردادی را به راحتی نمی پذیرند.

11. شوخ طبع و بازیگوش اند.

12. دارای زمینه های ارتجالی و خود انگیخته در برخورد با مسائل هستند.

13. دارای بینش کودکانه و عارفانه هستند.

14. تفکر تکانه ای آنها در مواجهه با واقعیت های بیرونی فعال است.

15. حس کنجکاوی آن ها در هر موضوع و پدیده ای تحریک می شود.

16. نیمکره راست مغز آن ها بیش از نیمکره چپ فعال است.

17. هوش شهودی و یا ادراک فیزیونومی آنها فعال تر از هوش منطقی و هندسی آنهاست.

18. مثبت اندیش، امیدوار، خوش بین و خوش رفتار هستند.

19. همواره در برخورد با پدیده های اطراف، چیستی، چرایی و چگونگی آن را طلب می کنند.

20. نه تنها از مشکلات زندگی فرار نمی کنند بلکه مشکلات را با اشتیاق فراوان می پذیرند و از آن فراتر به دنبال مشکلات می گردند زیرا می دانند که یکی از بهترین و مؤثرترین روش ها برای شکوفایی استعدادها و کسب مهارت های زندگی در آدمی مواجهه با مشکلات می باشد.

اغلب ویژگی های یاد شده، ریشه در منش و نوع شخصیت و استعداد افراد دارد که به راحتی قابل آموزش و یا انتقال به دیگری نیست؛ این ویژگی ها، اموری کیفی، منحصر بفرد و غیر قابل تقلید و تعمیم می باشند.