پیامبران خدا که رب و مالکى، و مدبر و مریدى و رحمت و لطفى جز رحمت و ربوبیت حق نشناختند، و خود را در تمام لحظات مملوک آن مالک و مربوب آن رب، و عبد آن معبود نگاه داشته و با ارباب متفرقه، و مدعیان تدبیرهاى بیجا با تمام وجود مبارزه کردند، و بعضى از آنان در این صحنه پیکار جان باختند، تا مالکیت و فرهنگ و رحمت حق را براى ابد با خود داشته باشند، و در تمام حوادث و گرفتاریها یا به دقت نیازمندیها و حاجات متوسل به ربوبیت و رحمت حق مىشدند.
آدم علیهالسلام عرضه داشت:
..رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرین(1)
اى مالک و مربى ما، بر خویشتن ستم روا داشتیم، چنانچه ما را سرافراز به غفران و رحمت خود ننمائى، هر آینه از زیانکاران خواهیم بود.
نوح در دعایش براى نجات خود و مؤمنان و ریشهکن شدن ستمگران گفت:
رَبِّ لا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْکافِرینَ دَیَّارا(2)
اى مالک و مدبر من از این ناسپاسان بر روى زمین دیارى باقى مگذار.
ابراهیم علیهالسلام در دعایش مىگفت:
رَبَّنا إِنِّی أَسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّیَّتی بِوادٍ غَیْرِ ذی زَرْعٍ عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِیُقیمُوا الصَّلاةَ (3)
اى مالک و مربى ما، من ذریه خود را در وادى بىکشت و زرع نزد بیت الحرام تو مسکن دادم، اى رب و مدبر من تا نماز را بپاى دارند.
موسى علیهالسلام به وقت درماندگى در کنار دروازهى شهر مدین به مناجات حق برخاست و عرضه داشت:
رَبِّ إِنِّی لِما أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقیر(4)
اى مالک و مدبر من، به چیزى که تو بر من فرو فرستى از رزق و روزى محتاجم حضرت یوسف عرضه داشت.
رَبِّ قَدْ آتَیْتَنی مِنَ الْمُلْکِ وَ عَلَّمْتَنی مِنْ تَأْویلِ الْأَحادیثِ فاطِرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ أَنْتَ وَلِیِّی فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ تَوَفَّنی مُسْلِماً وَ أَلْحِقْنی بِالصَّالِحین(5)
اى مالک و مربى سن، به حقیقت که تو مرا سلطنت دادى، و دانش تعبیر خواب آموختى، توئى آفریننده و زمین و آسمان، توئى ولى من در دنیا و آخرت، مرا به حال تسلیم بمیران، و به بندگان شایستهات ملحق فرما.
زکریا عرضه داشت:
رَبِّ لا تَذَرْنی فَرْداً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْوارِثین(6)
اى مالک و مدبر من، مرا یکه و تنها وا مگذار که تو بهترین وارثانى.
به رسول با کرامتش تعلیم داده که در دعا و مناجاتش بگوید:
رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ أَنْتَ خَیْرُ الرَّاحِمین(7)
اى مالک و مربى من، غفران و رحمتت را نصیبم کن، که تو بهترین رحم کنندگانى.
از قول اولیاء و عاشقانش نقل مىکند که در شب تاریک در حال قیام و قعود و اندیشه در خلقت و آفرینش مىگویند:
رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلا(8)
اى مالک و مربى و مدبر ما، این آسمانها و زمین را باطل و بیهوده نیافریدهاى.
در دعاهاى وارده از امامان معصوم بخصوص دعاى کمیل، ابوحمزه، عرفه، و مناجات پانزدهگانه حضرت سجاد کلمهى مبارکه رب خیلى تکرار شده، توسل انبیاء به این مقام، و تکرار این حقیقت در دعا، نمایشگر عظمت این مسئله و تجلى آن در شئون و زوایاى حیات انسان است، دعا کنندگان تنها در دعا متوسل به این مقام نبودند، و بلکه ربوبیت حق در فضاى زندگى آنان، در عقاید و اعمال و اخلاقشان تجلى و علمى و عملى داشت.
1) اعراف / 23.
2) نوح / 26.
3) ابراهیم / 37.
4) قصص / 24.
5) یوسف / 101.
6) انبیاء / 89.
7) مؤمنون / 118.
8) آل عمران / 191.
