مسئلهى بهداشت دهان و دندان امروزه از مسائل بسیار مهم، و قابل توجه است.
اهل تخصص مىگویند، سلامت بسیارى از جوانب جسم، و شئون بدن، بخصوص دستگاه فوقالعاده حساس گوارش بستگى به بهداشت دهان و دندان دارد.
دندانى که حضرت حق به انسان عنایت فرموده، نعمتى بس سنگین، و عاملى بس مهم در حفظ سلامت آدمى است.
جویدن به وسیلهى دندان انجام مىگیرد، و اگر عمل جویدن به نحو مطلوب انجام گیرد ضامن تداوم کار طبیعى دستگاه گوارش، و در نتیجه عاملى براى دوام سلامت انسان است.
از جمله مواردى که در دیگران ایجاد نفرت و اذیت مىکند بوى بد دهان است، و این بوى بد که گاهى از زنندگى خاصى برخوردار است محصول بىتوجهى به
بهداشت دهان و دندان، و نتیجهى ماندن غذا در لابلاى دندان و زیر لثه است.
بیمارى پیوره که از بیماریهاى خطرناک، و نابود کننده دندان و لثه، و ریشه بسیارى از بیماریها از جمله بیمارى قلب است، نتیجهى سوء بىتوجهى به سلامت دهان و دندان است.
مردم اگر با مایه گذاردن اندکى از وقت، بعد از خوردن، هر غذا، دهان خود را بشویند، و دندانهاى زیباى خویش را مسواک بزنند، و کمى آب نمک در دهان و کنار دندانها بگردانند، از طرفى به سلامت دهان و دندان و گلو کمک کرده، و از طرف دیگر از افتادن در مخارج سنگین براى بازگرداندن سلامتى به دندانها در صورت بىتوجهى به آن در امان مىمانند، و سالیان بسیار بلکه تا لحظات آخر عمر در کمال آسایش، مىتوانند از دندان خود استفاده کنند.
با این که طلوع خورشید اسلام از سرزمینى بىآب و علف بود، و در محیطى که ظهور کرد، در میان مردمش از سواد خواندن و نوشتن، حتى در حداقل آن خبرى نبود، ولى براى حفظ سلامت مردم، در جهت بهداشت همه جانبه، از جمله بهداشت دهان و دندان قوانین و دستوراتى ارائه کرد، که نشان از عظمت این مکتب، و اهمیت این مدرسه مىدهد، و ثابت مىکند که مبلغ این آئین، براى هدایت و رشد مردم از جانب خداوند مهربان مبعوث بوده، و دوازده پیشواى معصوم این مکتب امامان برگزیده حق بودند.
به بخشى از دستورات پیشوایان دین، و در زمینه بهداشت و دهان و دندان توجه نمائید:
رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:
لو لا ان اشق على امتى لأمرتهم بالسواک مع کل صلاة(1)
اگر بر امتم سختى و مشقت نداشت، هر آینه با هر نمازى آنان را امر به مسواک مىنمودم.
امام ششم علیهالسلام فرمود:
من اخلاق الأنبیاء السواک(2)
مسواک زدن و رعایت بهداشت دندان از اخلاق انبیاء الهى است.
امام باقر علیهالسلام فرمود:
لو یعلم الناس ما فى السواک لأباتوه معهم فى لحاف(3)
اگر مردم بدانند در مسواک چه منفعتى هست، هر آینه آن را از سر شب تا به صبح همراه خود به رختخواب مىبردند.
به حضرت صادق علیهالسلام گفته شد:
اترى هذا الخلق کله من الناس؟ فقال: الق منهم التارک للسواک(4)
آیا همه مردم انسانند؟ حضرت فرمود: آنان را که با مسواک سر و کار ندارند رها کن.
رسول حق صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:
ما زال جبرئیل یوصینى بالسواک حتى خفت أن أدرد(4)
بطور دائم جبرئیل مرا به مسواک سفارش کرد، تا جائى که ترسیدم اگر مسواک نکنم از داشتن دندان محروم گردم.
و در بیانى دیگر فرمود:
ما زال جبرئیل یوصینى بالسواک حتى ظننت انه سیجعله فریضة(4)
جبرئیل به نحو دائم مرا به مسواک سفارش کرد، تا جائى که تصور کردم مىخواهد آن را واجب قرار دهد.
امام صادق علیهالسلام فرمود در مسواک زدن دوازده خصلت است:
برنامهاى است دینى، پاک کننده دهان، روشنى بخش چشم، خوشنود کننده حق، سپید کننده دندان، از بین برنده پوسیدگى، محکم کننده لثه، اشتها آورنده، برنده بلغم از دستگاه گوارش، زیاد کننده قدرت حافظه، اضافه کننده خوبیها، و خوشحال کننده ملائکه(5)
در رابطه با شکل مسواک زدن، که امروزه اطباى حاذق و متخصص بیماریهاى دهان و دندان مىگویند، و باید از عرض دندان و به آرامى و چند دقیقه مسواک زده شود از رسول حق روایت بسیار مهمى رسیده، که با توجه به زمان بعثت باید گفت از معجزات علمى نبى اکرم است:
استاکوا عرضا و لا تستاکوا طولا(6)
مسواک را به عرض دندان بزنید، از مسواک زدن به صورت طولى بپرهیزید.
رسول حق هر شب سه بار مسواک مىزدند: قبل از خواب، بعد از خواب به وقتى که مىخواستند قرآن قرائت کنند، و قبل از اینکه براى نماز صبح به مسجد بروند، و چون جبرئیل گفته بود با چوب اراک مسواک مىفرمودند(4)
1) میزان الحکمه، ج 4، ص 596.
2) بحار، ج 76، ص 131.
3) میزان الحکمة، ج 4، ص 597.
4) همان مدرک.
5) بحار، ج 76، ص 129.
6) میزان الحکمه، ج 4، ص 599.
