شورای مرکزی آموزش و پرورش ژاپن که به منزله ی نهاد مشورتی وزارت آموزش و پرورش، و ورزش این کشور است، گزارشی تحت عنوان «الگویی برای آموزش و پرورش ژاپن در قرن بیست و یکم» منتشر ساخته است. در این گزارش بسیار مفصل خط مشی های آموزش و پرورش قرن آینده ی ژاپن تعیین گردیده است.
اگر بخواهیم اساس آموزش و پرورش قرن آینده ی ژاپن را آن طور که در گزارش ترسیم گردیده، در چند کلمه بیان کنیم، می توانیم بگوییم که هدف کلی آن پرورش چیزی است که «شوق زیستن» نامیده می شود.
با دیدن این اصطلاح ممکن است این سؤال برای خوانندگان پدید آید که آموزش و پرورش فعلی ژاپن چگونه است که هدف نهایی آن در آینده «شوق زیستن» تعیین گردیده است.
شورای مرکزی آموزش و پرورش ژاپن معتقد است که برای مقابله با معضلاتی نظیر تأکید بر رقابت در امتحانات ورودی، زورگویی و رفتار قلدرمآبانه دانش آموزان و خودداری آنان از حضور در کلاسهای خود، تعیین چنین هدفی برای آموزش و پرورش قرن آینده، ضروری است.
بنابر گزارش مذکور، «شوق زیستن» یکی از عوامل بسیار ضروری برای فعالیت های خلاق است و افق های جدیدی را بر روی روند بین المللی شدن جامعه و رشد جامعه ی اطلاعاتی می گشاید.
»شوق زیستن» را می توان به اشکال مختلف بیان کرد. عباراتی مانند «زندگی انسان کامل» یا «مهارت های عملی مورد نیاز انسان» و یا «خرد لازم برای زندگی«. بطو کلی همه ی این عبارات و اصطلاحات را می توان در سه نکته خلاصه کرد:
– شوق زیستن به معنای اندوختن دانش نیست بلکه توانایی ها و صفات ضروری است که هر فرد با کسب آنها قادر است صرف نظر از تغییرات آینده ی جامعه، مشکلات را شناسایی کرده، خود را د ربوته ی آزمایش قرار دهد، قضاوت کند، مستقل عمل کند و بهترین راه حلها را ارائه دهد.
– منظور از اصطلاح «شوق زیستن» داشتن روحیه است که در عین برخورداری از قوه ی عقل و استدلال از احساسات انسانی نیز بهره مند باشد و تحت تأثیر زیبایی و شگفتی های جهان خارج قرار گیرد. چنین فردی در عین آنکه برای عدالت و انصاف اهمیت فوق العاده ای قائل است، از بی عدالتی نیز بیزار است. این فرد به زندگی ارج می نهد و به حقوق بشر به دیده ی احترام می نگرد. این اصطلاح به معنای پرورش قلبی مهربان و سرشار از عشق و محبت نسبت به دیگران و به معنای توانایی همدردی با دیگران است.
– «شوق زیستن» را می توان به برخورداری از بدن سالم و داشتن انگیزه های ضروری برای ادامه ی زندگی سرشار از تحرک و نیرومندی نیز تعبیر کرد.
این گزارش خاطر نشان می سازد که پرورش «شوق زیستن» با مفاهیمی که از آن استنباط می گردد، با فعالیتهای متنوعی همراه است که شامل روابط کودک و والدین در محیط خانه و در جامعه، بازی با دوستان و معاشرت با سایر افراد جامعه است. شرکت در برنامه های سازمان یافته ی مدرسه نیز جزئی از این فعالیت ها و روابط متقابل کودک و جامعه است.
موضوع دیگری که در این گزارش مطرح گردیده است، اجرای طرح پنج روز آموزش در هفته است که به احتمال زیاد در آغاز بیست و یکم در مدارس ژاپن، به اجرا در می آید.
شایان ذکر است که اجرای این طرح مستلزم تجدیدنظر در برنامه های آموزشی این کشور است. بدین خاطر شورای برنامه های آموزشی که نهاد مشاوره ای وزارت آموزش وپرورش، فرهنگ و ورزش ژاپن است، رسما در ماه اوت سال 1996 تشکیل جلسه داد و هم اکنون سرگرم بررسی طرح اصلاح ضابطه ی برنامه های آموزشی است. بدون شک تجدید نظر در رشته های درسی، بر هدف «شوق زیستن» استوار است.
شورای مرکزی آموزش و پرورش همچنین پیشنهاد می کند که برای انتخاب دروس بر اساس پرورش روحیه ی شوق زیستن در فرد باید تصمیمات قاطع و بنیادی اتخاذ کرد.
آلفرد وایت هد، فیلسوف انگلیسی تعلیم دهندگان را از آموزش کمی بر حذر داشته و بر کیفیت آموزش و یادگیری عمیق دانش آموزان تأکید می ورزد.
تجدید نظر در برنامه های آموزشی بر اساس همین طرز تفکر بنا نهاده شده و امید می رود که حاصل این تفکر به شکل ملموس و به عنوان نتیجه ی اقدامات این شورا، در دسترس همگان قرار گیرد.
