آزمون اندازه گیری تحول اخلاقی (طبقه بندی پاسخ ها بر اساس مراحل ششگانه)

آیا شایسته است که پسری (یا دختری) خطاهای برادرش را به پدرش گزارش دهد؟ چرا؟

نمونه ی پاسخ ها بر اساس مراحل ششگانه ی تحول اخلاقی به شرح زیر تنظیم می شود:

سطح اول: اخلاق پیش قراردادی

مرحله ی 1- اجتناب از تنبیه

نمونه ی پاسخ: بهتر است نگوید و گرنه کتک می خورد.

نمونه ی پاسخ دیگر: بهتر است ساکت باشد، زیرا ممکن است برادرش سر او داد و فریاد بزند (دوری از دردسر(.

مرحله ی 2- اخلاق کسب پاداش

نمونه ی پاسخ: بهتر است بگوید، چون پدر از او خوشحال می شود (از کسی که خطاها را گفته است(.

سطح دوم: اخلاق قراردادی

مرحله ی سوم: اخلاق جهت گیری مبتنی بر دختر خوب، پسر خوب.

نمونه ی پاسخ: اگر بعدا پدر فهمید، به من اعتماد نخواهد کرد، (احترام به مراجع قدرت) و مرا دوست خواهد داشت (مقبولیت نمایی(.

مرحله ی چهارم: اخلاق مبتنی برتوافق اجتماعی

پاسخ: ما باید همیشه راست بگوییم درغیر این صورت، افراد نمی توانند به هم اعتماد کنند (حفظ نظم اجتماعی، توافق اجتماعی(.

سطح سوم: اخلاق فراقراردادی

مرحله ی پنجم: احترام به اصول اخلاق همگانی

نمونه ی پاسخ: من باید بسنجم که برادرم چه کرده و چرا چنین کرده است؟

(توجه به اصول اخلاق عمومی(؛ فرق بین نیت و انگیزه و نوع عمل بر مبنای تمایز بین اخلاق فاعلی و اخلاق عینی.

مرحله ی ششم: مراجعه به وجدان بر اساس انگیزه ی عمل اخلاقی (هم حسی متقابل)

نمونه ی پاسخ: او فکر می کند می تواند به من اعتماد کند (اخلاق تقابلی هم حسی متقابل) لذا من باید این را در نظر داشته باشم (مراجعه به وجدان(.

سن: 12 سال

– آیا شایسته است که دختری خطای خواهرش را به پدرش گزارش کند؟ چرا؟

– بستگی به موقعیت دارد؛ اگر کار بسیار زشتی است که در آینده ی او تأثیر داشته، او را از مسیر الهی منحرف کرده و به فساد می کشاند باید گزارش دهد. ولی اگر خطای او خطای کوچکی است و تأثیری ندارد، لازم نیست که بگوید. اما بهترین راه این است که خود به راهنمایی او بپردازیم. زیرا یک پدر نمی تواند احساس یک دختر را به درستی درک کند.

سن: 9 سال

– خیر، چون این کار خیلی بد است و اگر او هم برود و خطاهای ما را بگوید، آن هم بد است. چون هم او، هم ما ناراحت می شویم و اگر خواهرمان مثلا گلدانی را شکست، نباید آن را گفت. باید با همکاری هم آن گلدان را درست کنیم و اگر دیدیم که مادر فهمید، بگوییم که هر دومان آن گلدان را شکستیم و اگر دیدیم کارش ادامه دارد، آن را زودتر به مادر گزارش دهیم تا مادر هم از جریان خبردار شود.

اگر چه نفی کرده است، اما برای حفظ موقعیت فرد است.

سن: 11سال

آیا شایسته است دختری خطاهای خواهرش را به مادرش گزارش کند؟

– خیر، چون واقعا دلم برایش می سوزد. برای اینکه شاید مادر او را دعوا کند و در روحیه ی خواهرم اثر کند و باعث بشود که خواهرم دیگر از من و مادرم بدش بیاید. باید به او با آرامی تذکر بدهیم تا به اشتباه خود پی ببرد و دیگر آن کار خطا را نکند.

جهت استدلال: برای دفاع از موقعیت خود و نه موقعیت دیگری.